بازار انحصار کامل (Monopoly)، بازاری است که در آن تنها یک فروشنده منحصر به فرد وجود دارد. این فروشنده، کالایی تولید میکند که هیچ جانشین مناسب دیگری در بازار ندارد. در نتیجه، در این بازار، بنگاه یا شرکت (= تولیدکننده یا فروشنده) تعیین‌کننده قیمت است. هرچند بنگاه‌های انحصارگر تمایل دارند، بیشترین تولید با بیشترین قیمت ممکن را برای به حداکثر رسیدن سود داشته باشند اما سود آنها نامحدود نیست چون طبق قانون عرضه و تقاضا، با افزایش قیمت میزان تقاضا کاهش پیدا میکند.
در نهایت، قیمتی که مصرف‌کننده در یک بازار انحصار کامل می‌پردازد بیشتر از هزینه نهایی تولید است و از این جنبه، رفاه مصرف‌کنندگان کاهش پیدا میکند. نمونه‌های واقعی بازار کاملا انحصاری در دنیای کنونی نادر هستند اما وجود دارند.
یک مثال برای بازار انحصار کامل مربوط به سیستم عامل ویندوز است که تنها توسط شرکت مایکروسافت تولید و عرضه می‌شود. بر اساس آمار مربوط به سیستم عامل‌ها در سال ۲۰۲۴ میلادی، سیستم عامل «ویندوز» بیشتر از ۷۳٪ سهم بازار سیستم عامل‌ها را به خود اختصاص داده است.
اگر تا به حال بازی مونوپولی (Monopoly) را انجام داده باشید، درک بازار انحصار کامل برایتان ساده می‌شود. در بازی مونوپولی، هر یک از بازیکنان باید با خرید و فروش املاک و اجاره دادن آنها به پولدارترین فرد بازی تبدیل شوند. برای اینکه یکی از بازیکنان به پولدارترین فرد تبدیل شود، تک تک افراد باید ورشکسته شوند. در واقع فرد برنده، با به دست آوردن انحصار کامل در املاک است که می‌تواند ثروتمند یا در همان بازی برنده باشد.
در دنیای اقتصاد، یکی از انواع ساختار بازار، انحصار کامل است که در آن یک شرکت یا بنگاه (مشابه فرد برنده در بازی) قیمت بازار را تعیین کرده و در اصطلاح به «بیگ بوی» (Big Boy) بازار تبدیل می‌شود. به عبارت دیگر، کنترل بازار در دستان این بنگاه خواهد بود.
بازار انحصار کامل در اقتصاد خرد، گرچه نمونه‌های نادری دارد اما در برخی وجود داشته یا پتانسیل ایجاد آن وجود دارد.
۱- در گذشته تلویزیون‌های کابلی محلی به عنوان تنها فروشنده (پخش‌کننده برنامه‌های تلویزیونی) در محل حضور داشته و قیمت توسط آنها تعیین می‌شد (در تلویزیون‌های کابلی، امکان مشاهده برنامه‌ها از طریق کابل‌های سیم‌کشی به خانه‌ها فراهم می‌شد نه سیگنال‌های ماهواره‌ای).
۲- دیگر مثال برای بازار انحصاری، محصولی است که اکثر مردم به صورت روزانه با آن در ارتباط هستند. اگر به ویندوزی که در حال استفاده از آن هستید و شرکت سازنده آن مایکروسافت فکر کنید، متوجه می‌شوید که در این زمینه نیز با یک بازار کاملا انحصاری روبه‌رو هستیم. بنابراین هر کسی که قصد داشته باشد از ویندوز استفاده کند باید مبلغ تعیین شده توسط مایکروسافت که حق انحصار تکثیر ویندوز را دارد، بپردازد.
یک بنگاه انحصاری همچون مایکروسافت برخلاف یک بازار رقابت کامل، هیچ رقیبی ندارد و به همین علت می‌تواند بر قیمت بازار یا قیمت محصولات خود کنترل و نظارت داشته باشد. البته سیستم عامل اپل، سخت افزار خاص خود را دارد و لینوکس نیز سیستم عاملی رایگان است. بنابراین در این زمینه، مایکروسافت تقریبا بدون رقیب است.
مایکروسافت یکی از بزرگترین شرکتهای دنیاست که قیمت سهام آن روز به روز بیشتر می‌شود. در این حین، افرادی که دانش اقتصادی را با هدف سرمایه گذاری در بازارهای مالی یاد گرفته‌اند، میتوانند به راحتی وضعیت این شرکت و سایر شرکتهای بورسی داخلی و خارجی، را برای پیشبینی افزایش یا کاهش قیمت سهام آنها تحلیل کنند.
علاوه بر این، با تسلط به متغیرهای اقتصاد کلان می‌توان به جز بورس، در سایر بازارهای مالی (همچون طلا، نفت، ارزهای خارجی، املاک و ...) نیز به تحلیلی اصولی، پیش‌بینی‌ای دقیق و در نهایت بازدهی مناسبی دست یافت. دوره اقتصاد کلان با هدف آموزش اقتصاد به تمام اقشار جامعه برای سرمایه‌گذاری اصولی و کسب سود از این بازارها طراحی شده است. جزییات بیشتر در خصوص سرفصل‌های این دوره را مراجعه به این بخش مطالعه کنید.
تفاوت بازار انحصار کامل و رقابت کامل در تعیین قیمت و تغییر رابطه میان قیمت و هزینه‌ها است. در تصویر زیر، این تفاوت‌ها به صورت خلاصه آورده شده است.
|
بازار انحصار کامل |
بازار رقابت کامل |
|
قیمت‌پذیر |
تعیین‌کننده قیمت |
|
در اختیار داشتن سهم اندکی از بازار |
در اختیار داشتن تمام سهم بازار |
|
منحنی تقاضا به صورت یک خط افقی است. |
منحنی تقاضا همانند منحنی بازار دارای شیب نزولی است. |
یک بنگاه رقابتی، قیمت‌پذیر است. به عبارت دیگر، این بنگاه قیمت محصولات خود را از بازار می‌گیرد. از آنجایی که حاشیه سود در چنین بازاری پایین است، یک بنگاه رقابتی سعی میکند میزان تولید خود را در سطحی نگه دارد که بیشترین سود را به دست می‌آورد (= سطحی که در آن قیمت بازار با هزینه نهایی تولید محصول برابر است، حداکثر سود را برای بنگاه به همراه دارد).
در طرف مقابل، یک بنگاه انحصاری، تعیین‌کننده قیمت است. علاوه بر این، قیمتی که یک بنگاه انحصاری تعیین میکند، بیشتر از هزینه نهایی آن است. به عنوان مثال، هزینه نهایی برای هر نسخه از ویندوز که در یک واقع یک کپی است، بسیار کمتر از قیمتی است که مایکروسافت برای فروش آن تعیین کرده است.
برای بررسی بیشتر به تفاوت در منحنی تقاضای هر دو بازار می‌پردازیم. در بازار رقابت کامل، منحنی تقاضا به صورت یک خط افقی ترسیم می‌شود. بدین معنی که با هر مقداری از تقاضا، قیمت ثابت خواهد ماند. در این حالت، منحنی تقاضای بازار کاملا کشش‌پذیر است. در بازار انحصار کامل، منحنی تقاضا همچون منحنی بازار بوده و دارای شیب نزولی است. این منحنی نشان می‌دهد که یک بنگاه انحصارگر نمی‌تواند قیمت محصول خود را افزایش داده و توأمان مقدار زیادی کالا نیز به فروش برساند. علت ساده است؛ با افزایش قیمت، میزان تقاضا کاهش خواهد یافت.
اگر یک بنگاه انحصارگر همچون مایکروسافت، قیمت محصول خود را به صورت نامعقولی افزایش دهد، افراد کمی توانایی خرید آن را خواهند داشت؛ فرض کنید مایکروسافت ویندوز ۱۳۹ دلاری خود را با قیمت ۳۰۰۰ دلار به فروش برساند. در چنین شرایطی:
در هر سه حالت، سود این بنگاه بسیار کاهش خواهد یافت. بنابراین یک شرکت در بازار انحصار کامل نمی‌تواند هر قیمتی که مایل بود تعیین کند تا سودش به حداکثر برسد. بنابراین با اینکه امکان تعیین قیمت از سوی بنگاه وجود دارد اما سود چنین شرکتی نامحدود نیست چراکه با افزایش قیمت، میزان تقاضا کاهش می‌یابد.
علت اصلی تشکیل یک بازار انحصار کامل، محدودیت‌های ورودِ سایر شرکت‌ها به بازار است. از جمله دلایل این محدودیت‌ها، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- این مورد که منبع یا نهاده اصلی تولید تنها در یک اختیار یک شرکت باشد، در زمانه کنونی به ندرت اتفاق می‌افتد. با این حال می‌توان از یک مثال فرضی برای توضیح موضوع استفاده کرد. اگر در یک اقتصاد، تنها یک چاه آب وجود داشته باشد و آن چاه نیز در اختیار یک شرکت باشد، مردم مجبور هستند برای تهیه آب، قیمتی که این شرکت انحصارگر تعیین میکند را پرداخت کنند.
۲- مواردی که در آنها دولت نقشِ ایجادکننده انحصار را ایفا میکند، بسیار بیشتر هستند. در واقع بسیاری از شرکتهای انحصارگر در زمینه‌های مختلف ممکن است تنها به علت روابط سیاسی، این موقعیت را به دست بیاورند. از جمله نمونه‌های نسبتا مفید برای جامعه که دولت نقش ایجاد انحصار در آن را دارد، شرکتهای دارویی هستند. به عنوان مثال اگر یک شرکت دارویی، یک قرص جدید تولید کند که تا به حال توسط هیچ شرکت دیگری ساخته نشده باشد، دولت می‌تواند حق انحصاری تولید قرص را برای ۲۰ سال یا بیشتر به همان شرکت بدهد. در نتیجه، شرکت داروسازی انحصارگر که حالا تعیین‌کننده قیمت در بازار قرص جدید است، می‌تواند با دست آوردن سودی مناسب به انجام فعالیت‌های پژوهشی دیگر برای ساخت محصولات جدید ادامه دهد.
۳- اگر یک شرکت هزینه‌های تولید کمتری نسبت به سایر شرکت‌ها در یک بازار خاص داشته باشد، در تولید آن محصول انحصار طبیعی دارد. در چنین شرایطی، هزینه‌های شرکت انحصارگر با صرفه‌های ناشی از مقیاس همراه خواهد بود و در نهایت، منجر به کاهش هزینه‌های کل متوسط آن می‌شود. به عنوان مثال شرکت آب و فاضلاب، باید شبکه‌ای از لوله کشی آب در شهر ایجاد کند. حال اگر دو شرکت دیگر بخواهند در همین زمینه فعالیت کنند باید هزینه ثابتِ مربوط به لوله کشی را بپردازند.
حال اگر تنها یک شرکت تمام شهر را لوله‌کشی کند، هزینه‌های ثابت و متغیر (هزینه متوسط کل) مربوط به خدمات آب‌رسانی به دلیل مقایس بالای تولید، کاهش می‌یابد. در اینجاست که تعداد مصرف‌کنندگان اهمیت می‌یابد. اگر هزینه کل را بر افرادی که از آب استفاده می‌کنند، تقسیم کنیم، هزینه متوسط کل به دست می‌آید. طبیعی است که با افزایش مصرف‌کنندگان هزینه متوسط کل کاهش می‌یابد. حال اگر چند شرکت بخواهند به چنین بازاری وارد شوند، پس از ورود تنها بخش کوچکی از بازار را در اختیار خواهند داشت. بنابراین ورود به یک بازار با انحصار طبیعی به دلیل عدم دستیابی به هزینه‌های اندک تولید و سهم بزرگی از بازار، چندان جذاب نیست.
درآمد یک بنگاه در بازار انحصار کامل به سطح تولید بستگی دارد. طبیعی است که یک بنگاه انحصارگر تمایل دارد برای حداکثرسازی سود، قیمت و سطح تولید را افزایش دهد اما منحنی تقاضا این اجازه را نمی‌دهد. از آنجایی که پیشتر با نمودار تقاضای بنگاه انحصاری آشنا شدید، می‌دانید که افزایش قیمت منجر به کاهش تقاضا می‌شود. از طرف دیگر، افزایش تولید یا عرضه نیز منجر به کاهش قیمت خواهد شد.
یک بنگاه انحصاری با تغییر در قیمت یا میزان تولید، تنها می‌تواند نقاط مختلفی بر روی نمودار تقاضا را انتخاب کند و نه خارج از آن. به نظر شما ترکیب کدام قیمت و میزان تولید در نمودار، سود یک بنگاه را حداکثر میکند؟
برای بررسی میزان سود در بازار کاملا انحصاری، یک شرکت عرضه آب را در نظر بگیرید که اولین گالون آب تولید شده را با قیمت ۱۰ دلار، ۲ گالون بعدی را با قیمت ۹ دلار به ازای هر گالون و ... به فروش می‌رساند؛ با افزایش تولید، قیمت کاهش می‌یابد.
ابتدا برای درک بهتر باید با مفاهیم زیر آشنا شوید:
حال به جدول زیر دقت کنید:
برای درک بهتر جدول، یکی از ردیف‌های آن را توضیح می‌دهیم. اگر بنگاه ۴ گالون آب به قیمت ۷ دلار بفروشد، درآمد کل او برابر با ۲۸ خواهد شد. اگر ۲۸ را بر مقدار فروش یعنی ۴ تقسیم کنیم، عدد ۷ به عنوان درآمد متوسط به دست می‌آید. درآمد نهایی در این ردیف برابر با ۴ است که از کسر درآمد کلی قبلی (۲۴) از درآمد کل جدید (۲۸) که به خاطر فروش یک واحد اضافی به وجود آمده، به دست می‌آید.
از این مطالب می‌توان چنین نتیجه گرفت که در بازار انحصار کامل:
نکته اول هم در خصوص بازار رقابتی و هم بازار انحصاری صدق میکند اما نکته دوم تنها مربوط به بازار انحصار کامل است. همان طور که در مقاله بازار رقابت کامل توضیح دادیم در چنین بازاری، درآمد نهایی با قیمت کالا برابر است (و درآمد نهایی نیز با درآمد متوسط برابر است). در واقع در یک بازار کاملا رقابتی، هنگامی که تولید بنگاه یک واحد افزایش پیدا میکند بنگاه، قیمت بازار را برای آن یک واحد اضافی دریافت میکند. برعکس، در بازار کاملا انحصاری، به دلیل شیب نزولی منحنی تقاضا، همیشه درآمد نهایی کمتر از قیمت است. در نتیجه هنگامی که بنگاه انحصارگر سطح تولید خود را یک واحد افزایش می‌دهد:
منحنی تقاضا و منحنی درآمد نهایی بر اساس مثال بالا در تصویر زیر نشان داده شده است.
حال سوالی که پیش می‌آید این است که در چه سطحی از تولید و قیمت، سود شرکت انحصاری به حداکثر می‌رسد؟
حداکثر سود یک بنگاه انحصارگر زمانی به دست می‌آید که درآمد نهایی و هزینه نهایی با یکدیگر برابر باشند. در ادامه به شرح این موضوع می‌پردازیم.
از آنجایی که مردم به منافع نهایی توجه دارند و این موضوع یکی از اصول اقتصاد است، در یک بازار انحصار کامل نیز، بنگاه به درآمد نهایی خود توجه داشته و سعی میکند میزان تولید را بر اساس آن تعیین کند.
هزینه کل نیز از جمع هزینه‌های ثابت و متغیر تولید به دست می‌آید و هزینه کل متوسط از تقسیم هزینه کل بر مقدار تولید به دست می‌آید. منحنی هزینه کل متوسط نیز دارای شکلی تیک مانند است. بدین معنی که در ابتدا هزینه کل متوسط کاهش یافته و به تدریج با افزایش تولید، افزایش می‌یابد.
منحنی هزینه نهایی که نیز بر اساس تولید یک واحد اضافی از کالا شکل می‌گیرد، دارای شیب صعودی است بدین معنی که با افزایش تولید، علاوه بر افزایش هزینه کل، هزینه نهایی نیز افزایش می‌یابد.
در تصویر زیر این سه منحنی به همراه منحنی تقاضا ترسیم شده‌اند.
با توجه به تصویر بالا می‌توان گفت:
بنابراین حداکثر سود هنگامی به دست می‌آید که هزینه نهایی و درآمد نهایی با یکدیگر برابر باشند. این اصل در خصوص بازار رقابت کامل نیز صدق میکند اما تفاوت مهمی که در اینجا وجود دارد، امکان استفاده از منحنی تقاضا است. به عبارت دیگر، شرکت انحصارگر پس از رسیدن به نقطه A، با استفاده از منحنی تقاضا، قیمتِ سازگار با این سطح از تولید را شناسایی میکند. بنابراین می‌توان گفت:
حتما فراموش نکرده‌اید که منحنی تقاضا، میزان تمایل مصرف‌کنندگان به خرید کالا در قیمت‌های مختلف را نشان می‌دهد. پس با استفاده از این نکته، بنگاه انحصارگر قیمت خود را از سطح A به سطح B می‌کشاند. چون به هر حال در سطح B نیز مصرف‌کنندگان تمایل به خرید دارند.
اقتصاد، دانش مهمی است که می‌توان از آن در بازارهای مالی از جمله بورس استفاده کرد. در این قسمت با بررسی یک مثال، به بررسی رابطه مفهوم انحصار کامل در بورس می‌پردازیم. بازار بورس از صنایع مختلفی به وجود آمده که یکی از مهمترینِ آنها مخصوصا در سالهای اخیر، صنعت داروسازی بوده است. صنعت داروسازی، ویژگی‌های هر دو بازار رقابت کامل و انحصار کامل را در بردارد.
فرض کنید که به هنگام تحلیل بنیادی سهام درهاور متوجه کشف یک داروی جدید توسط شرکت شده‌اید. شرکت درهاور (شرکت دارویی ره آورد تامین) نیز به مدت ۵ سال حق انحصاری تولید و فروش این دارو را از دولت گرفته است. در این حالت، ارزش بنیادی سهام این شرکت به دلیل کسب سود بیشتر، افزایش می‌یابد (البته بدون در نظر گرفتن سایر فاکتورها). بنابراین می‌توانید با توجه به سایر موارد تحلیل بنیادی و تکنیکال اقدام به خرید سهام این شرکت کنید.
شرکت درهاور در طی این ۵ سال می‌تواند سطحی از تولید را انتخاب کند که در آن درآمد نهایی و هزینه نهایی با یکدیگر برابر هستند. پس از آن با تعیین قیمت در سطحی بالاتر از هزینه نهایی، سود خود را به حداکثر برساند. پس از ۵ سال شرکت درهاور از حالت انحصاری بیرون می‌آید و سایر شرکتهای داروسازی نیز میتوانند این محصول را تولید کنند، بنابراین بازار انحصار کامل می‌تواند به یک بازار رقابتی تبدیل شود. پس از پایان حق انحصاری شرکت ره آورد تامین:
اما آیا همه شرکت‌ها، این داروی خاص را به یک قیمت خواهند فروخت؟
با ورود شرکتهای جدید به یک بازار انحصاری، قدرت شرکت ره آورد تامین کاملا از بین نمی‌رود چراکه برخی از افراد از داروهای جدید ترس دارند و برخی ترجیح می‌دهند از این برند که حالا سابقه بیشتری در تولید دارو دارد، استفاده کنند. بنابراین این شرکت می‌تواند همچنان محصولات خود را با قیمت بیشتری نسبت به رقبا روانه بازار کند.
در بازار کاملا انحصاری، امکان حداکثر کردن رفاه اقتصادی در جامعه وجود ندارد.
هر گاه به دلیل وجود یک بازار انحصاری، مصرف‌کننده ۱ ریال بیشتر به تولیدکننده پرداخت کند، وضعیت مصرف‌کننده به اندازه ۱ ریال بدتر می‌شود و وضعیت شرکت انحصارگر به اندازه ۱ ریال بهتر می‌شود. به عبارت دیگر، سود انحصاری، کیک اقتصادی را کوچک نمی‌کند اما سهم مصرف‌کنندگان را از کیک را کمتر و سهم تولیدکنندگان از آن را بیشتر میکند. البته اگر نمودار قبل را به خاطر داشته باشید، متوجه می‌شوید که مشکل اصلی بازار انحصاری، عدم کارایی ناشی از تولید مقدار اندک محصول است. به عبارت دیگر، بنگاه انحصاری بیشتر از مقدار Q Max که از تقاطع هزینه و درآمد نهایی است، محصولی تولید نمی‌کند.
از آنجایی که در بازار انحصار کامل، سطح تولید کمتر از سطح مطلوب جامعه است و قیمت نیز بیشتر از هزینه نهایی است، دولت تصمیم می‌گیرد با اقدامات زیر در برابر شرکتهای انحصارگر مقابله کند:
برخی دولت‌ها نیز عملا هیچ اقدامی در این زمینه انجام نمی‌دهند.
دولت با استفاده از قوانین ضد تراست (Antitrust) که مجموعه‌ای از قوانین برای کاهش قدرت انحصاری هستند، می‌تواند رقابت را در یک بازار کاملا انحصاری افزایش دهد. قوانین ضد تراست، با انجام فعالیت‌هایی همانند:
سعی بر افزایش رقابت در صنایع انحصاری دارد. از جمله مهمترین قوانین ضد تراست آمریکا می‌توان به دو قانون زیر اشاره کرد:
به عنوان مثال، اگر دو شرکت کوکاکولا و پپسی قصد ادغام داشته باشند، دولت با استفاده از قوانین ضد تراست می‌تواند مانع افزایش انحصار در صنعت نوشیدنی شود. البته قوانین ضد تراست نیز آثار زیان‌باری دارند. مثلا ممکن است چند شرکت به دلیل کاهش هزینه‌ها قصد ادغام داشته باشند نه به دلیل کسب قدرت و کاهش رقابت. در چنین حالتی دولت می‌تواند با این قوانین، منافع احتمالی این ادغام را از بین ببرد.
در بازار انحصار طبیعی همچون صنایع مربوط به آب و برق، دولت می‌تواند حق افزایش قیمت را از شرکتهای انحصارگر بگیرد و به جای آن به شرکتهای دولتی اجازه تعیین قیمت بدهد. قیمت‌گذاری این چنینی نیز مشکلات عدیده‌ای در برخواهد داشت.
هنگامی که دولت مالکیت شرکتهای انحصارگر (آب، برق، تلفن، پست و ...) را به عهده می‌گیرد، عملا انحصار را در اختیار می‌گیرد. در اینجا نیز خطر بد اداره کردن شرکت توسط کارکنان دولتی و حتی تشکیل گروهی خاص در این کارکنان برای کنترل قیمت با توجه به منافع خود وجود دارد. با این حال برخی از اقتصاددانان معتقدند، بهترین سیاست دولت در زمینه بازارهای انحصاری، عدم دخالت است.
بازار انحصار کامل یا انحصاری، بازاری است که در آن تنها یک بنگاه یا شرکت برای فروش یک کالای بدون جایگزین وجود دارد. در چنین بازاری، قیمت بیشتر از هزینه نهایی است اما این بیشتر شدن تا حدی است که مصرف‌کنندگان تمایل به خرید داشته باشند. درک این بازار و سایر مفاهیم اقتصادی به شما در سرمایه گذاری کردن در بازارهای مالی و افزایش درآمد از کسب و کار خود (از آرایشگری گرفته تا شرکت ارائه خدمات کامپیوتری) کمک بسیاری خواهد کرد. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم که یادگیری اقتصاد را تا زمان تسلط به همه مفاهیم آن ادامه دهید.
جهت آشنایی با سایر موضوعات اقتصادی و استفاده از آنها در سرمایه گذاری از مقالات زیر استفاده کنید.
بازار انحصاری، بازاری است که در آن تنها یک شرکت، یک کالای خاص که جایگزین مناسب دیگری ندارد را تولید میکند. این شرکت، تعیین‌کننده قیمت است. در این بازار، قیمت کالا بیشتر از هزینه تولید است، در نتیجه سود شرکت انحصارگر بیشتر از سود یک شرکت رقابتی است.
طبق آخرین پژوهش‌های مرکز آمار ایران، حدود ۵۰٪ از صنایع ایران در اختیار یک یا دو شرکت است. از جمله صنایعی با انحصار ۱۰۰ درصدی می‌توان به این موارد اشاره کرد؛ ساعت‌سازی، قایق‌های ورزشی و ساخت تجهیزات سیال.
از جمله صنایعی با انحصار ۹۰ درصدی می‌توان به این موارد اشاره کرد؛ صنعت تقطیر، تصفیه و ترکیب الکل سفید، تولید مولدهای بخار و ساخت کالاهای مصرفی الکترونیکی.
کد بازیابی به ایمیل و شماره موبایل ارسال شد
این کد حداکثر 5 دقیقه اعتبار دارد
