تغییرات قیمت سهام بعد از تقسیم سود نقدی

اگر برای مدتی در بازار بورس ایران فعالیت کرده باشید حتما سوالاتی از این دست برای شما هم پیش آمده که:

تقسیم سود در کدام مجمع است؟

قیمت سهام بعد از تقسیم سود نقدی چه تغییری می‌کند؟

سود نقدی چه تفاوتی با مفهوم سود در بورس دارد؟

چه زمانی شرکت‌های سهامی به سهامدارانشان سود می‌دهند؟

تقسیم سود سهام چه شرایطی دارد؟ و...

در این مقاله قصد داریم به تمام سوالات شما درباره سود نقدی شرکت‌های بورسی و نحوه اختصاص دادن آن به سهامداران صحبت کنیم و تمام نکات مربوط به آن را بازگو کنیم.

پیشنهاد مطالعه: سرمایه گذاری در بازار بورس ایران

مفهوم سود در بورس

همان طور که می‌دانید شرط اولیه پذیرش شرکت‌ها در بورس ایران داشتن مقدار مشخصی از سرمایه و سود دهی شرکت است اما این سود چطور حساب می‌شود؟

زمانی که هزینه‌ها را از درآمدها کم کنیم آن چه باقی می‌ماند، سود نامیده می‌شود اما چطور می‌توان فهمید که شرکتی که سهام آن را خریده‌ایم سودآور است یا زیان ده؟

هر شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران موظف است صورت سود و زیان خود را به صورت دوره‌ای منتشر کند. شما می‌توانید این صورت‌های سود و زیان را از طریق سایت کدال مشاهده کنید. بعد از پایان سال مالی، هر شرکت موظف است در مجمعی به نام مجمع عمومی عادی سالیانه، گزارش‌های مربوط به سود و زیان خود را با سهامداران در میان بگذارد.

اگر شرکت مذکور در طی یک سال مالی گذشته سودآور بوده باشد، ممکن است بر اساس تصمیم مجمع بخشی از سود هر سهم بین سهامداران تقسیم شود. به همین ترتیب دو اصطلاح سود و سود نقدی در بورس شکل می‌گیرد. به سود هر سهم EPS گفته می‌شود که مخفف عبارت Earning per share می‌باشد اما سود نقدی چیست؟

پیشنهاد مطالعه: 10 نکته ی طلایی که باید در بورس بدانید

تقسیم سود نقدی چیست؟

بر طبق ماده ۲۳۹ قانون تجارت تقسیم سود نقدی یا همان سود قابل تقسیم عبارت است از « سود خاص سال مالی شرکت منهای زیان‌های سال‌های مالی قبل و اندوخته قانونی و سایر اندوخته‌های اختیاری به علاوه سود قابل تقسیم سال‌های قبل که تقسیم نشده است.»

همان‌طور که گفتیم بر اساس تصمیم مجمع عمومی عادی سالیانه ممکن است بخشی از این سود یا همه آن بین سهامداران تقسیم شود. در این حالت به این سود، سود نقدی یا سود تقسیمی (Dividend Per Share) یا به اختصار DPS گفته می‌شود. بعد از این تصمیم مجمع، سود نقدی بین سهامداران شرکت تقسیم می‌شود.

برای مثال فرض کنید در نماد «شپنا» (پالایش نفت اصفهان) میزان سود واقعی به ازای هر سهم ۲۰۰ تومان باشد و مجمع تصمیم بگیرد بخشی از آن یعنی ۱۲۰ تومان به ازای هر سهم را بین سهامداران تقسیم کند. در این صورت DPS این سهم ۱۲۰ تومان است.

چرا همه سود حاصل از فعالیت های یک شرکت بین سهامداران تقسیم نمی‌شود؟

همان طور که گفتیم در این مورد مجمع تصمیم گیرنده نهایی است که چه مقدار سود بین سهامداران تقسیم شود. افراد حاضر در مجمع عمومی عادی سالیانه باید حداقل به اندازه بیشتر از نصف سهامداران به نسبت تعداد سهام باشند. پس احتمالا الان بتوانید حدس بزنید که چرا همه سود بین سهامداران تقسیم نمی‌شود.

 در این مجمع مدیران اصلی شرکت که بخش بزرگی از سهامداران آن را تشکیل می‌دهند، حضور دارند و طبیعتا برای رشد بیشتر شرکت و جبران کمبود نقدینگی و برنامه‌های آینده شرکت ترجیح می‌دهند بخشی از سود به دست آمده را در حساب شرکت ذخیره کنند. از طرف دیگر سهامدارانی هم هستند که فقط به عنوان سرمایه گذار در این مجمع حضور دارند و علاقه بیشتری به گرفتن سود دارند.

 در نهایت مجمع تصمیم خود درباره میزان سود تقسیمی را به رای می‌گذارد و در صورتی که نصف افراد حاضر در مجمع به علاوه یک نفر به این تصمیم رای مثبت دهند، میزان تقسیم سود به صورت رسمی تایید می‌شود. بنابراین در اکثر مواقع بخشی از سود مشخص شده به عنوان سود نقدی بین سهامداران تقسیم می‌شود.

پیشنهاد مطالعه: آموزش نحوه محاسبه نسبت های مالی و روش های ارزشگذاری سهام

مقدار سود نقدی بر اساس چه معیارهایی انتخاب می‌شود؟

همان طور که گفتیم بخشی از سود شرکت‌های سهامی متعلق به خود شرکت و بخش دیگری از آن متعلق به سهامداران است اما این که این سود به ازای هر سهم دقیقا با چه نسبتی میان این دو گروه تقسیم می‌شود، مشخص نیست و برای هر شرکت با توجه به برنامه‌های هر ساله‌اش می‌تواند متفاوت باشد. به طور کلی می‌توان گفت سیاست تقسیم سود بر اساس دو معیار کلی است:

1. نگه داشتن سود برای تامین نقدینگی و رشد بیشتر شرکت در آینده
2. تقسیم سود برای جلب رضایت سهامداران و افزایش ثروت آن‌ها

پس اگر شرکت بورسی مذکور برنامه‌های مختلفی را برای رشد و توسعه در دستور کار خود داشته باشد، به احتمال زیاد تصمیمات مجمع مبنی بر تقسیم سود با مقدار کمتری خواهد بود ولی اگر شرکت به اندازه کافی رشد کرده باشد و نیاز چندانی به نقدینگی در حال حاضر نداشته باشد، به احتمال زیاد تصمیمات مجمع مبنی بر تقسیم سود نقدی بیشتری خواهد بود.

پیشنهاد ویژه: دوره جامع آموزش بورس تهران 

قیمت سهام بعد از تقسیم سود نقدی چه تغییری می‌کند؟

قیمت سهام بعد از مجمع تغییر می‌کند و ما در این قسمت می‌خواهیم نحوه محاسبه این تغییر قیمت را شرح دهیم.

بعد از تصویب تقسیم سود نقدی بین سهامداران در مجمع عادی سالیانه، نماد بازگشایی می‌شود اما قیمت آن در زمان بازگشایی با قیمت پایانی نماد در آخرین روز معاملاتی قبل از مجمع متفاوت خواهد بود. فرمول محاسبه قیمت سهام بعد از مجمع و تقسیم سود نقدی به قرار زیر است:

سود نقدی – قیمت پایانی قبل از برگزاری مجمع = قیمت سهم در زمان بازگشایی

در واقع قیمت پس از بازگشایی از کم کردن مقدار سود نقدی از قیمت پایانی آخرین روز معامله به دست می‌آید. برای مثال فرض کنید که قیمت پایانی نماد «مارون» (پتروشیمی مارون) پیش از بسته شدن سهم ۱۸۰۰۰ تومان بوده است و مقدار سود نقدی یا DPS‌ آن ۱۰۰۰ تومان تعیین شده است. در این صورت قیمت سهام بعد از مجمع و در روز بازگشایی ۱۷۰۰۰ تومان خواهد بود اما آیا همه معاملات در همین قیمت انجام می‌شوند؟

در جواب باید گفت خیر. بر طبق قانون بورس، نماد بدون محدودیت دامنه نوسان بازگشایی می‌شود. پس قیمت اولیه ۱۷۰۰۰ تومان خواهد بود ولی قیمت نهایی را میزان عرضه و تقاضا مشخص می‌کند. مثلا ممکن است در نهایت در پایان همان روز معاملاتی که نماد بازگشایی شده است قیمت نماد به علت تقاضای زیاد با ۲۵ درصد افزایش رو به رو شود و به عدد ۲۱۲۵۰ تومان برسد یا به دلیل افزایش عرضه با ۳۰ درصد کاهش مواجه شده و به عدد ۱۱۳۵۰ تومان برسد.

آیا همه شرکت های بورسی، به سهامدارانشان سود نقدی می‌دهند؟

خیر. اگر شرکتی که سهام آن را خریده داری کرده‌اید، ضرر ده باشد قاعدتا با عدم شناسایی سود در پایان سال مالی هیچ گونه سود نقدی بین سهامداران تقسیم نخواهد شد. پس اگر دوست دارید حتما از سود شرکت‌های سهامی چیزی نصیبتان بشود بهتر است به هنگام خرید سهام با استفاده از آموزش‌های تحلیل بنیادین، شرکت‌های بابنیاد و سودده را انتخاب کنید.

پیشنهاد ویژه: سبد پیشنهادی سهام

فرآیند پرداخت سود نقدی به چه شکل است؟

برای دریافت سود نقدی سهام بعد از مجمع، از دو طریق می‌توانید اقدام کنید:

روش اول: در این روش با توجه به اطلاعیه زمانبندی پرداخت سود در سایت کدال، با در دست داشتن مدارک هویتی در زمان تعیین شده به بانک مشخص شده در اطلاعیه مراجعه کرده و سود نقدی خود را دریافت کنید.

روش دوم: دریافت سود سهام شرکت‌ها بدون مراجعه حضوری هم ممکن است .اگر در سامانه سجام فرآیند احراز هویت را انجام داده باشید سود نقدی به شماره حسابی که در این سامانه ثبت کرده‌اید، واریز خواهد شد.

این که پرداخت سود نقدی با استفاده از روش اول صورت بگیرد یا روش دوم، به تصمیمات مجمع برمی‌گردد. بعضی شرکت‌ها از هر دو روش استفاده می‌کنند اما بعضی دیگر فقط از روش اول استفاده می‌کنند. بنابراین برای اطلاع از شیوه پرداخت سود نقدی سهام بعد از مجمع به سایت کدال مراجعه کنید. در قسمت بعدی که مربوط به زمان پرداخت سود سهام است فرآیند آن را به طور کامل توضیح می‌دهیم.

پیشنهاد ویژه: ورود به بورس ایران

چطور از زمان پرداخت تقسیم سود نقدی اطلاع پیدا کنیم؟

زمانی که در مجمع تصمیمِ تقسیم سود نقدی گرفته می‌شود بر طبق قانون شرکت باید ظرف مدت حداکثر ۸ ماه پس از تشکیل مجمع این سود را به سهامداران خود پرداخت کند. اما چطور باید از فرآیند پرداخت سود سهام و زمان دقیق آن مطلع شویم؟

برای این کار کافی است به سایت کدال مراجعه کرده و نام یا نماد شرکت بورسی خود را در فیلد جستجو وارد کنید. در این سایت می‌توان با استفاده از فیلترهای مختلفی که در آن وجود دارد به راحتی موضوع مورد نظر خود را جستجو کنید. برای این کار می‌توانید پس از انتخاب نام نماد، در فیلد «موضوع اطلاعیه» کلمه سود یا زمانبندی پرداخت سود را نوشته و دکمه جستجو را بزنید.

در ادامه یک نمونه از اطلاعیه‌های مربوط به زمانبندی پرداخت سود مربوط به نماد شپنا آورده شده است.

پیشنهاد ویژه: تفاوت فارکس با بازار بورس

سود نقدی به کدام از دسته سهامداران تعلق می‌گیرد؟

سود نقدی یا DPS تنها به افرادی تعلق می‌گیرد که به هنگام برگزاری مجمع، سهام آن شرکت را در پرتفوی خود داشته باشند. به عبارت دیگر اگر زمانی که نماد شرکت برای برگزاری مجمع متوقف می‌شود، سهامدار آن شرکت باشید به شما سود نقدی تعلق می‌گیرد. هر کس متناسب با تعداد سهمی که از نماد شرکت مذکور دارد، سود دریافت می کند. بنابراین هر چه سهم بیشتری داشته باشید سود بیشتری هم به شما تعلق می‌گیرد.

• این که قبل از مجمع یک روز سهامدار شرکت بوده‌اید یا شش ماه، تفاوتی در گرفتن سود نقدی نمی‌کند. اگر حتی چند لحظه قبل از بسته شدن نماد، سهم مذکور را بخرید، سود نقدی به شما نیز تعلق می‌گیرد.
• اگر شما سهام خود را تا یک روز مانده به مجمع نگه داشته‌ و دقیقا در روز قبل از برگزاری مجمع آن را بفروشید، سود نقدی به شما تعلق نمی‌گیرد.
•  اگر بلافاصله پس از تصویب تقسیم سود نقدی در مجمع با بازگشایی نماد آن را بفروشید همچنان به شما سود تعلق می‌گیرد.
• دقت داشته باشید که با خرید سهام بعد از مجمع، سود نقدی به شما تعلق نمی‌گیرد.

پیشنهاد ویژه: اصول نوسان گیری در بورس تهران

مجمع عادی سالیانه برای تقسیم سود چه زمانی تشکیل می‌شود؟

 همان طور که قبلا هم اشاره کردیم بعد از پایان سال مالی هر شرکت، مجمع عادی سالیانه آن تشکیل می‌شود. سال مالی اکثر شرکت‌های بورسی از ابتدای فروردین تا پایان اسفند همان سال است اما سال مالی بعضی شرکت‌های دیگر پایان شهریور یا آذر ماه است. برای اطلاع از سال مالی شرکتی که سهام آن را در پرتفوی خود دارید، می‌توانید به سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران به آدرس http://www.tsetmc.com/ مراجعه کنید.

 بعد از انتخاب نام نماد مورد نظر خود  در این سایت، به قسمت «معرفی» بروید. در این قسمت می‌توانید تاریخ مربوط به سال مالی را مشاهده کنید.

اما شرکت‌های بورسی دقیقا پس از پایان سال مالی خود، مجمع عادی سالیانه را تشکیل نمی‌دهند. بر طبق قانون تجارت حداکثر مهلت تشکیل مجمع عمومی عادی سالیانه ۴ ماه پس از پایان سال مالی شرکت است.

چطور از تشکیل مجمع عادی سالیانه و تقسیم سود نقدی با خبر شویم؟

هیات مدیره شرکت‌های بورسی موظف‌اند حداقل ۱۰ روز و حداکثر ۴۰ روز پیش از مجمع زمان، مکان و علت برگزاری آن را به یکی از شیوه‌های زیر به عموم سهامداران اطلاع دهند:

• انتشار در یکی از روزنامه‌های کثیر الانتشار
• انتشار در سایت رسمی سازمان بورس و اوراق بهادار
• انتشار در سایت شرکت

به احتمال زیاد هیچ کدام از روش‌های بالا برای شما قابل استفاده نیست اما لازم نیست نگران باشید چون می‌توانید با استفاده از دو روش زیر از تشکیل مجمع و سود نقدی باخبر شوید:

• مراجعه به وب سایت کدال:

تایپ کردن نام سهم مورد نظر در قسمت نام/نماد و انتخاب «آگهی دعوت به مجامع و تصمیمات» در گروه اطلاعیه‌ها و در نهایت فشردن کلید جستجو. با این شیوه می‌توانید از جدیدترین اخبار مربوط به این مجامع باخبر شوید.

• مراجعه به سایت شركت مديريت فناوری بورس تهران (tsetmc):

تایپ کردن نام یا نماد سهم مورد نظر و انتخاب آیکون زرد رنگ «آگهی مجمع». با استفاده از این روش هم می‌توانید آگهی‌های منتشر شده مربوط به مجمع را ببینید ولی پیشنهاد ما استفاده از سایت کدال است.

پیشنهاد مطالعه: قوانین کارگزاری به همراه قوانین نحوه انجام معاملات در بورس

آیا برای تقسیم سود نقدی، نماد مربوطه متوقف می شود؟

بله. زمانی که نوبت به تقسیم سود نقدی و تشکیل مجمع عمومی عادی سالیانه می‌رسد، طبق قانون، نماد بورسی حداکثر ۲ روز کاری قبل از تشکیل مجمع متوقف می‌شود. این بدین معناست که نماد بسته شده و شما به هیچ طریقی نمی‌توانید آن را معامله کنید. (بخرید یا بفروشید)

چه زمانی بعد از مجمع نماد بازگشایی می‌شود؟

زمان بازگشایی نماد پس از مجمع حداکثر دو روز کاری است ولی معمولا در روز بعد از تصویب تصمیمات مجمع و تقسیم سود نقدی، نماد بازگشایی می‌شود.

چطور بفهمیم سود نقدی سهام به ما تعلق گرفته است؟

برای این که متوجه شوید سود سهام بعد از مجمع به شما تعلق گرفته یا نه می‌توانید به سایت شرکت سپرده گذاری مرکزی به آدرس https://csdiran.ir/ مراجعه کرده و از قسمت سامانه‌ها «درگاه یکپارچه ذینفعان بازار سرمایه» را انتخاب کنید.

• دقت داشته باشید که اگر قبلا در سایت سجام مراحل احراز هویت را با موفقیت انجام داده باشید می‌توانید از این درگاه استفاده کنید.
• اگر هم برای اولین بار است که می‌خواهید از سامانه ذینفعان بازار سرمایه استفاده کنید باید ابتدا در آن ثبت نام کنید.

۱- بعد از ورود به درگاه یکپارچه ذینفعان بازار سرمایه، کد ملی و رمز عبور خود را وارد کنید.

۲- بعد از آن کد فعالسازی به شماره موبایل شما پیامک می‌شود. (همان شماره موبایلی که با آن در سامانه سجام ثبت نام کرده‌اید)

۳- بعد از وارد کردن این کد می‌توانید به پروفایل خود وارد شده و از قسمت «گزارش سودهای پرداخت شده» سودهایی که به حسابتان واریز شده است را ببینید و از قسمت «گزارش سودهای تعلق گرفته از سال ۹۶ به بعد» سودهای نقدی تعلق گرفته به خود را مشاهده کنید.

خرید سهام قبل از مجمع خوب است یا بد؟

خرید سهام قبل از مجمع تا حدود زیادی به سبک معاملاتی شما بستگی دارد. کسانی که سرمایه گذاری بلند مدت را انتخاب کرده‌اند بعد از سنجش شرایط یک سهم و بررسی آن از نظر سودآوری شرکت در مجمع عادی سالیانه آن برای تقسیم سود نقدی شرکت می‌کنند.

افرادی که به شکل کوتاه مدت معامله می‌کنند یا نوسان گیری را ترجیح می‌دهند معمولا سراغ مجمع نرفته و سهم خود را قبل از برگزاری مجمع می‌فروشند.

در این میان نمی‌توان نسخه خاصی پیچید که خرید سهام قبل از مجمع خوب است با بد. با توجه به شرایط معامله گران و سودده بودن شرکت، افراد مختلف تصمیمات متفاوتی در این زمینه می‌گیرند به طوری که حتی معامله گران کوتاه مدت ممکن است به دلیل سود دهی بالای شرکت در مجمع برای گرفتن سود حضور داشته باشند.

برای خرید سهم قبل از مجمع چه نکاتی را باید در نظر داشته باشیم؟

در این قسمت معیارهای مهم انتخاب یک سهم برای خرید قبل از مجمع را توضیح می‌دهیم.

نسبت سود تقسیمی: با توجه به این نسبت می‌توانید بفهمید که مجمع قرار است چه مقدار از سود را بین سهامداران تقسیم کند. هر چه میزان این نسبت بیشتر باشد، سهامداران بیشتری به سهم مورد نظر علاقه‌مند می‌شوند. از طریق فرمول زیر این نسبت به دست می‌آید.

نسبت سود تقسیمی= سود نقدی هر سهم/ سود هر سهم

یا به عبارت دیگر

نسبت سود تقسیمی= DPS/EPS

زمان پرداخت سود: همان طور که گفتیم حداکثر مهلت پرداخت سود تقسیمی ۸ ماه است. بعضی شرکت‌ها زودتر از این موعد سود سهامداران را پرداخت می‌کنند پس هر چه زمان پرداخت سود کمتر باشد، سهم جذابیت بیشتری خواهد داشت.

نسبت p/e: باید به میزان p/e‌ توجه کنید. اگر مقدار این نسبت بعد از مجمع کمتر باشد به معنای اختصاص سود بیشتر به ازای هر سهم است و در نتیجه سهم جذابیت بیشتری برای خرید خواهد داشت.

افزایش یا کاهش قیمت بعد از بازگشایی سهم: با توجه به شرایط بازار و پیشبینی میزان عرضه و تقاضا برای سهم مورد نظر می‌توانید برای خرید یا عدم خرید سهم قبل از مجمع اقدام کنید. اگر با توجه به تحلیل خود به این نتیجه برسید که قیمت سهم پس از بازگشایی بیشتر می‌شود می‌توانید سهم را بخرید و اگر پیشبینی شما برعکس باشد احتمالا از خرید این سهم خودداری می‌کنید.

اگر سود مجمع را در مهلت مقرر نگرفته باشیم، چه باید کنیم؟

اگر در زمانی که طبق اطلاعیه‌های منتشر شده در سایت کدال مشخص می‌شود نتواستید سود نقدی سهام خود را پس از مجمع بگیرید می‌توانید از دو طریق زیر اقدام کنید:

1. با امور سهام شرکت مربوطه تماس بگیرید تا راهنمایی‌های لازم را در این مورد به شما بدهند.
2. در هر صورت شما از شرکت طلبکار هستید و می‌توانید در زمان افزایش سرمایه از همین حساب طلبکاری استفاده کرده و حق تقدم‌های خود را به سهم تبدیل کنید.

اگر پس از پایان مهلت ۸ ماه برای پرداخت سود، شرکت سود سهامداران را ندهد چه کاری می‌توان انجام داد؟

بعضی از شرکت‌های بورسی هستند که پس از گذشت ۸ ماه و انقضای مهلت قانونی، سود سهامداران را پرداخت نمی‌کنند. در این صورت سهامداران می‌توانند برای دریافت سود خود اظهارنامه قانونی ارسال کنند و پس از آن می‌توانند خسارت خود را دریافت کنند البته باید به این نکته هم اشاره کنیم که از نظر قانونی عدم پرداخت سود توسط مدیران مشمول جرایم کیفری نیست و سهامداران در صورت عدم دریافت سود سهام خود فقط می‌توانند اموال شرکت را توقیف کنند.

در پایان می‌توان گفت در صورت سودده بودن شرکت‌های بورسی، در مجامعی که هر سال بعد از پایان سال مالی شرکت‌ها برگزار می‌شود، مقداری سود به عنوان سود نقدی بین سهامداران تقسیم می‌شود و همین تقسیم سود نقدی باعث تغییر قیمت سهام پس از بازگشایی می‌شود. به عبارت دیگر مقدار سود نقدی از قیمت سهام کم شده و پس از آن نماد بدون محدودیت در دامنه نوسان بازگشایی می‌شود. اگر به عنوان یک معامله‌گر حرفه‌ای بتوانید سهام شرکت‌های ارزشی و سودساز را پیدا کنید می‌توانید علاوه بر رشد قیمت آن‌ها بر اساس قانون عرضه و تقاضای بورسی، از فرآیند تقسیم سود نقدی آن‌ها پس از مجمع نیز برخوردار شوید.

سوالات متداول

تقسیم سود نقدی چیست؟

به سودی که پس از کسر نیازهای شرکت بین سهامدارن توزیع می‌شود، سود نقدی گفته می‌شود.

سود نقدی به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟

سود نقدی به همه کسانی که پیش از بسته شدن نماد مربوطه، آن سهم را در پرتفوی خود داشته باشند تعلق می‌گیرد.

نحوه دریافت سود نقدی بعد از مجمع چگونه است؟

از دو طریق می توانید سود نقدی را دریافت کنید: سامانه سجام یا مراجعه به بانکی که شرکت مشخص می‌کند.

چه زمانی می توان سود نقدی سهام را دریافت کرد؟

حداکثر مهلت پرداخت سود ۸ ماه است. با این حال شما می‌توانید با استفاده از اطلاعیه‌های سایت کدال از زمان دقیق پرداخت سود نقدی سهام مطلع شوید.