سهام چرخه‌ای (Cyclical Stocks) به سهم‌هایی گفته می‌شود که تحت تاثیرات تغییرات کلان اقتصادی قرار گرفته و بر مبنای اینکه در کدام مرحله از چرخه اقتصادی قرار گرفته باشند، قیمت آنها دستخوش تغییر می‌شود. مراحل چرخه‌های اقتصادی عبارتند از: انبساط (رشد زیاد)، اوج، انقباض (رشد کم)، و افول. اغلب شرکت‌هایی که در این دسته قرار می‌گیرند، محصولاتی را به مصرف‌کنندگان ارائه می‌دهند که جزء نیازهای اساسی روزمره نیستند. به عنوان مثال، می‌توان به شرکت‌های فعال در صنعت خودروسازی، سرگرمی و رستوران‌ها اشاره کرد.
از آنجایی که درک تفاوت سهام چرخه‌ای و سهام غیر چرخه‌ای می‌تواند میزان بازدهی شما از سرمایه گذاری در بورس را تحت تاثیر قرار دهد، در ادامه به آموزش این موضوع و بهترین زمان خرید و فروش این‌گونه سهم‌ها خواهیم پرداخت.
سهام چرخه‌ای به چرخه‌های اقتصادی حساس بوده و بیشتر شامل شرکت‌های خرده فروشی می‌شود. چنین شرکت‌هایی معمولا در دوران رونق اقتصادی (= انبساط) بهتر عمل کرده اما در زمان رکود اقتصادی (= انقباض) کاهش قابل توجهی در میزان درآمد و سود خواهند داشت.
فعالیت صنایع چرخه‌ای، قدرت یک اقتصاد را نشان می‌دهد. از طرف دیگر، سرمایه گذاران با یادگیری دانش اقتصاد کلان می‌توانند در زمان درست در سهام‌های چرخه‌ای سرمایه گذاری کنند. دوره اقتصاد کلان با هدف بالا بردن سطح سواد اقتصادی سرمایه گذاران و تمام کسانی که قصد دارند از سرمایه خود هرچند اندک محافظت کنند، طراحی شده است. در این دوره، نحوه استفاده از متغیرهای اقتصادی کلان برای سرمایه گذاری در انواع بازارهای مالی از جمله بورس، فارکس، خودرو، طلا، ملک و ... آموزش داده می‌شود.
سهام چرخه‌ای در شرایط نامطلوب اقتصادی دچار کاهش درآمد و سود می‌شود. علت ساده است؛ در دوران رکود، مصرف‌کنندگان استفاده از خدمات و کالاهای غیرضروری را کاهش داده و ترجیح می‌دهند پول خود در این زمینه، خرج نکنند. در نتیجه، شرکت‌های چرخه‌ای که این محصولات را ارائه می‌دهند با کاهش فروش مواجه می‌شوند. کاهش فروش نیز منجر به کاهش درآمد و در نهایت کاهش سود می‌شود. سهامداران نیز ترجیح می‌دهند در چنین شرکت‌هایی که سود پایینی دارند، سرمایه گذاری نکنند . در نتیجه با کاهش تقاضا، قیمت سهام این شرکت‌ها کاهش پیدا می‌کند.
سهام غیر چرخه‌ای (Non-Cyclical Stocks)، سهام مربوط به شرکت‌هایی است که کسب و کار آنها وابستگی چندانی به چرخه‌های اقتصادی ندارد. این شرکت‌ها خدمات و کالاهای اساسی همچون مواد غذایی، آب، برق و گاز را در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌دهند. از آنجایی که وجود آنها در پرتفوی بورسی افراد همچون سدی دفاعی در دوران رکود به شمار می‌رود به آنها سهام تدافعی نیز گفته می‌شود.
البته در شرایط رکود شدید که به آن بحران اقتصادی نیز گفته می‌شود، سهام غیر چرخه‌ای نیز متاثر از این شرایط دچار کاهش قیمت می‌شود. از نمونه‌های اخیر آن می‌توان به بحران مالی سال ۲۰۰۸ و سال ۲۰۲۰ که ناشی از اپیدمی کرونا بود، اشاره کرد.
یکی از روشهایی که می‌توان با استفاده از آن پرتفوی بورسی را متوازن کرد، استفاده آگاهانه از سهام چرخه‌ای و غیر چرخه‌ای است. در ادامه به تفاوت این دو نوع سهام می‌پردازیم تا بتوانید در زمان مناسب به خرید آنها اقدام کنید.
|
سهام چرخه‌ای |
سهام غیر چرخه‌ای |
|
عملکرد قوی در دوره‌های انبساط اقتصادی |
عملکرد بهتر در دوره‌های انقباض اقتصادی |
|
ارائه کالاها و خدماتی که جز نیازهای اصلی مصرف‌کنندگان نیست. |
ارائه کالاها و خدماتی که جز نیازهای اصلی مصرف‌کنندگان است. |
|
حساسیت بالا نسبت به چرخه‌های اقتصادی در حال تغییر |
حساسیت کمتر نسبت به چرخه‌های اقتصادی در حال تغییر |
|
نوسان بالا در سود سهام (EPS) به علت تاثیرپذیری از چرخه‌ها |
درآمد یا سود هر سهم نسبتا پایدار است. |
|
نوسان بالا در بازده سهام (= خرید در قیمت پایین و فروش در قیمت بالا) |
نوسان کمتر در بازده سهام |
|
عدم پرداخت سود نقدی در اغلب سهام‌های چرخه‌ای |
پرداخت سود نقدی در اکثر سهام‌های غیر چرخه‌ای |
|
با شروع دوران انقباض در اقتصاد، ارزش خود را از دست می‌دهند. |
با شروع دوران انقباض در اقتصاد، ارزش خود را حفظ می‌کنند. |
تحلیلگران نظرات مختلفی در خصوص دسته‌بندی سهام چرخه‌ای و غیر چرخه‌ای دارند، با این حال می‌توان در این زمینه از راهنمای کلی زیر استفاده کرد.
در صنعت تکنولوژی برخی شرکت‌ها بیشتر به سهام چرخه‌ای نزدیک هستند و برخی دیگر به سهام غیر چرخه‌ای. به عنوان مثال، محصولات بخش نیمه رساناها و محاسبات ابری، تقریبا همیشه مورد نیاز مصرف‌کنندگان هستند. بنابراین به سهام تدافعی نزدیک‌ترند. اما لوازم الکترونیکی مصرفی برای بازی به سهام چرخه‌ای نزدیک‌تر هستند.
علاوه بر مطالبی که در ابتدا در خصوص صنایع خاص همچون سرگرمی و خودروسازی به آنها اشاره کردیم، چندین شاخص وجود دارد که به شما در شناسایی سهام چرخه‌ای کمک خواهند کرد. این شاخص‌ها عبارتند از: ضریب بتا، سود هر سهم (EPS) و نسبت P/E.
۱- بتا: ضریب بتا، نوسانات سهم را نسبت به کل بورس اندازه‌گیری می‌کند؛ بتای بالاتر به معنای نوسانات بیشتر قیمت سهام است. سهام چرخه‌ای در اغلب موارد، بتایی بیشتر از ۱ دارد. به عنوان مثال اگر بتای سهام معادل ۱.۷ باشد بدین معنی است که نوسانات سهم نسبت به کلیت بازار ۷۰٪ بیشتر است؛ به صورت کلی، اگر بازار در حرکت صعودی باشد این سهام ۷۰٪ بیشتر از میانگین کل بازار رشد می‌کند ولی اگر بازار در حرکت نزولی باشد، امکان افت قیمت ۷۰ درصدی این سهم نسبت به میانگین بازار وجود خواهد داشت.
۲- EPS: اگر سود هر شرکت را بر تعداد سهام آن تقسیم کنیم، میزان سود به ازای هر سهم به دست می‌آید. عدد حاصله، شاخصی از میزان سودآوری شرکت‌های بورسی است. از آنجایی که سهام چرخه‌ای به شدت به چرخه‌های اقتصادی وابسته است، مقدار EPS آن در دوره‌های مختلف نوسان خواهد داشت.
۳- نسبت P بر E: نسبت قیمت به سود از تقسیم قیمت به EPS به دست می‌آید. سهام چرخه‌ای به دلیل نوسانات قیمت و EPS، معمولا نسبت P/E پایین دارد. به همین دلیل سرمایه‌گذارانی که به دنبال سهم‌هایی با نسبت P/E پایین می‌گردند باید حتما به صنعت بورسی و زمینه فعالیت شرکت توجه داشته باشند تا در دوران رشد اقتصادی پایین، سهام چرخه‌ای را خریداری نکنند.
سرمایه‌گذاران می‌توانند با شناسایی به موقع چرخه‌های اقتصادی برای خرید سهام چرخه‌ای و کسب بازدهی از آن، زمان‌بندی داشته باشند. در نتیجه آنها می‌توانند در نقطه پایین چرخه تجاری، سهام چرخه‌ای را خریداری کرده و در زمان رسیدن چرخه اقتصادی به نقطه اوج خود، آن را به فروش برسانند.
به طور کلی چینش یک پرتفوی متنوع با وزن‌دهی بیشتر به سهام چرخه‌ای در دوران رونق و وزن دهی کمتر به سهام چرخه‌ای در دوران رکود، گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاران است.
شرکت خودروسازی فورد، مثالی کلاسیک از سهام چرخه‌ای و شرکت خدمات عمومی فلوریدا (آب و برق)، مثالی کلاسیک از سهام غیر چرخه‌ای است. در تصویر زیر نمودار این دو را مشاهده می‌کنید.
همان طور که در تصویر بالا مشاهده می‌کنید، در فاصله سالهای رکود ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۲ قیمت سهام شرکت فورد به شدت کاهش پیدا کرده است اما شرکت فلوریدا به حرکت صعودی خود ادامه داده است. علت ساده است؛ هنگامی که اقتصاد در رکود به سر می‌برد، مردم تمایل کمتری برای خرید خودروی جدید دارند اما در عین حال مجبور هستند قبوض آب و برق خود را پرداخت کنند.
همان طور که پیشتر اشاره شد، خرید سهام چرخه‌ای در طول دوران رونق اقتصادی، با پتانسیل کسب بازدهی بالا همراه است اما در دوران رکود، ریسک کاهش سرمایه افراد را در بردارد.
مزایا
۱- پتانسیل بازدهی بالا؛ قیمت سهام چرخه‌ای در شرایطی که رشد اقتصادی بالاست، نسبت به سهام‌های غیر چرخه‌ای بیشتر افزایش می‌یابد.
۲- شناسایی آسان؛ سهام شرکت‌های چرخه‌ای به دلیل نوع کالاها و خدمات ارائه شده که عمدتا در شرایط رکود، غیر ضروری هستند، به راحتی قابل شناسایی هستند.
۳- قابلیت پیش بینی؛ سرمایه‌گذاران می‌توانند با پیگیری آمار مربوط به تولید ناخالص داخلی (GDP) میزان رشد اقتصادی کشور خود را بررسی کرده و بر اساس آن، روند قیمت در سهام چرخه‌ای را پیش‌بینی کنند.
معایب
۱- ریسک بالا؛ در شرایط رکود، قیمت سهام چرخه‌ای به شدت کاهش می‌یابد و نگهداری آن در چنین شرایطی ریسک بالایی به همراه خواهد داشت.
۲- سود نامطمئن؛ سهام چرخه‌ای حتی در دوران رونق اقتصادی نیز می‌تواند دچار کاهش تقاضا و قیمت شود. اگر چنین شرکت‌هایی نتوانند خود را با تکنولوژی‌های جدید و تغییر نیازهای مصرف‌کنندگان هماهنگ کنند، مزیت رقابتی خود را از دست می‌دهند.
در ادامه به بررسی صنایع چرخه‌ای در بورس و مثال‌هایی در این زمینه خواهیم پرداخت. دقت داشته باشید که برخی از این دسته‌بندی‌ها با یکدیگر همپوشانی دارند. به عنوان مثال، برخی ماشین‌ها هم در دسته صنعت خودرو و هم در دسته کالاهای لوکس قرار می‌گیرند.
۱- صنعت فولاد
توجه به مواد اولیه ای همچون فولاد می‌تواند مشخص کند که اقتصاد در کدام بخش چرخه قرار گرفته است.
مثال‌ها در بورس آمریکا:
در بورس ایران می توان از سهام شرکت فولاد مبارکه اصفهان (فولاد) نام برد. جهت دسترسی به جدیدترین تحلیل سهام فولاد به این قسمت مراجعه کنید.
۲- صنعت خرده فروشی
شرکت‌های خرده فروشی نیز در دسته سهام چرخه‌ای قرار می‌گیرند با این تفاوت که در دوران رکود اگر کالاهای ارزان قیمت یا با تخفیف ارائه دهند، عملکرد بهتری خواهند داشت.
مثال‌ها در بورس آمریکا:
۳- صنعت استخراج معادن
برخی از سهام‌های چرخه‌ای با روند اقتصادی، همبستگی معکوس دارند. به عنوان مثال شرکت‌هایی که در زمینه استخراج طلا و سایر فلزات گران‌بها فعالیت می‌کنند به دلیل ایجاد یک سرمایه گذاری امن، در دوران رکود نیز با افزایش قیمت توام می‌شوند.
مثال‌ها در بورس آمریکا:
۴- صنعت نساجی و پوشاک
صنعت نساجی نیز در دسته سهام چرخه‌ای گرفته و بازده شرکت‌های آن متاثر از روندهای اقتصادی است.
مثال‌ها در بورس آمریکا:
۵- صنعت خودروسازی و مشاغل مرتبط
با اینکه برای آمریکایی‌ها، داشتن ماشین جدید پس از خانه در رتبه دوم قرار می‌گیرد اما در شرایط نامطلوب اقتصادی، مصرف‌کنندگان بلافاصله خرید خودرو را به تعویق می‌اندازند.
مثال‌ها در بورس آمریکا:
در بورس ایران وضعیت متفاوت است چراکه خودرو در ایران در دسته کالاهای سرمایه‌ای نیز قرار می‌گیرد. بنابراین خرید و فروش آن در دوران رکود (هرچند کمتر) نیز در جریان است.
۶- صنعت بانکداری
سهم‌های بانکی نیز در دسته سهام چرخه‌ای قرار می گیرند چراکه سودآوری آنها در دوران رکود کاهش پیدا می‌کند. در واقع، در دوران رکود استفاده از خدمات و ابزارهای بانکی کاهش یافته در نتیجه سودآوری آنها نیز کاهش پیدا می‌کند.
مثال‌ها در بورس آمریکا:
از جمله سهام‌های چرخه‌ای در این بخش می‌توان به بانک ملت (نماد وبملت) در بورس ایران اشاره کرد.
۷- صنعت کالاهای بادوام مصرفی
لوازمی که طول عمر بالایی دارند از جمله لوازم آشپزخانه، سایر لوازم خانگی، مبلمان و کالاهای مرتبط با فناوری همچون گوشی‌های هوشمند در این دسته قرار می‌گیرند.
مثال‌ها در بورس آمریکا:
۸- صنعت کالاهای لوکس
سازندگان کالاهای لوکس (ماشین‌های لوکس، ساعت و ...) که در اغلب موارد، برندهای تجاری مشهوری دارند در دوران رونق، حاشیه سود عملیاتی بالایی داشته اما در دوران رکود که مصرف‌کنندگان، مخارج خود را کاهش می‌دهند، دچار کاهش سود و کاهش قیمت سهام می‌شوند.
مثال‌ها در بورس آمریکا:
۹- صنعت چیپ (نیمه رساناها)
شرکت‌های موجود در این صنعت، تراشه‌هایی با طول عمر نسبتا کوتاه طراحی می‌کنند. البته این گروه بیشتر به سهام تدافعی نزدیک هستند چراکه مصرف‌کنندگان همواره به کالاهای آنها نیاز خواهند داشت.
مثال‌ها در بورس آمریکا:
۱۰- صنعت املاک تجاری
املاک تجاری نیز در دوران رکود دچار کاهش درآمد شده و در دسته سهام چرخه‌ای قرار می‌گیرند.
مثال‌ها در بورس آمریکا:
۱۱- صنعت ساخت و ساز
صنعت ساخت و نیز به شدت وابسته به روند خرید خانه‌های جدید و نوسازی خانه‌های قدیمی است. طبیعی است که در دوران رکود، مردم کمتر به سراغ فعالیت‌هایی از این دست می‌روند. بنابراین سهام این شرکت نیز در دسته سهام چرخه‌ای قرار می‌گیرد.
مثال‌ها در بورس آمریکا:
۱۲- صنعت رسانه و سرگرمی
حوزه دیجیتال به گسترش این صنعت کمک کرده است؛ رسانه‌های مخصوص شبکه‌های اجتماعی، ورزش‌ها و بازی‌های اینترنتی نیز در این دسته قرار می‌گیرند.
مثال‌ها در بورس آمریکا:
۱۳- صنعت سفر و تفریح
سفر کردن در دوران رونق اقتصادی افزایش یافته و به همین ترتیب قیمت سهام شرکت‌های موجود در این صنعت همچون خطوط هوایی، هتل‌ها و رستوان‌ها به دلیل افزایش درآمد، بیشتر می‌شود.
مثال‌ها در بورس آمریکا:
در ادامه به بررسی صنایع غیر چرخه‌ای در بورس و مثال‌هایی در این زمینه خواهیم پرداخت.
۱- صنعت مواد غذایی و نوشیدنی‌ها
شرکت‌های این دسته حتی در شرایط نامطلوب اقتصادی، عملکرد مناسبی دارند.
مثال‌ها در بورس آمریکا:
۲- صنعت مراقبت‌های بهداشتی
مردم حتی در شرایط رکود اقتصادی نیز از پرداخت هزینه برای محصولاتی که مربوط به مراقبت‌های بهداشتی هستند، دست برنمی‌دارند، به خصوص اگر بیمار باشند و به دارو نیاز داشته باشند.
مثال‌ها در بورس آمریکا:
۳- صنعت خدمات شهری
مصرف‌کنندگان حتی در وضعیت دشوار اقتصادی، قبوض آب و برق خود را پرداخت می‌کنند. بنابراین سهام این شرکت‌ها در دسته سهام غیر چرخه‌ای قرار می‌گیرد.
مثال‌ها در بورس آمریکا:
۴- صنعت سرمایه گذاری املاک و مستغلات (مسکونی)
شرکت‌های REITs از نوع مسکونی نیز در دسته سهام غیر چرخه‌ای قرار می‌گیرند چون مسکن و سرپناه یکی از نیازهای اصلی مردم است.
مثال‌ها در بورس آمریکا:
سهام چرخه‌ای مربوط به شرکت‌هایی هستند که کالاها و خدماتی که جزء نیازهای اولیه مصرف‌کنندگان نیست را به فروش می‌رسانند. بنابراین طبیعی است که در دوران رونق اقتصادی که مردم از درآمد خود مطمئن هستند این کالاها را خریداری کنند. اما در دوران رکود اقتصادی، مصرف‌کنندگان از خرید اقلام غیرضروری خودداری می‌کنند. در نتیجه هنگامی که اقتصاد قوی است این شرکت‌ها درآمد و سود بیشتر داشته در نتیجه قیمت سهام آنها افزایش می‌یابد اما زمانی که اقتصاد ضعیف است، درآمد و سود شرکت‌های چرخه‌ای کاهش یافته و طبیعتا سهام آنها نیز دچار افت قیمت می‌شود. نکته مهم اینجاست که سرمایه گذاران باید با استفاده از بینش اقتصادی و با توجه به چرخه‌های تجاری و سایر متغیرهای اقتصاد کلان در بازارهای مالی سرمایه گذاری کنند.
جهت آشنایی با سایر انواع سهام و سرمایه گذاری در بورس از مقالات زیر استفاده کنید.
سهام چرخه‌ای، سهام شرکتی است که کالاها یا خدماتی که جزء نیازهای اولیه مردم نیستند را ارائه می‌کنند. به عنوان مثال، کالاهای لوکس، خودرو، نساجی، بانکداری و ... از جمله صنایع چرخه‌ای در بورس هستند.
بله. در صورت تسلط به دانش معامله‌گری و اقتصاد کلان امکان کسب سود از بورس در هر شرایط اقتصادی از جمله رکود وجود دارد. سهام غیر چرخه‌ای که به چرخه‌های اقتصادی وابستگی نداشته و سود نسبتا پایداری دارند، از جمله مواردی هستند که با خرید آنها می‌توانید در دوران رکود، بازدهی مناسبی به دست بیاورید.
کد بازیابی به ایمیل و شماره موبایل ارسال شد
این کد حداکثر 5 دقیقه اعتبار دارد
