ارتباط با
پشتیبانی آنلاین

بورس کالا چیست؟ | انواع بازارها و نحوه خرید در بورس کالا

زمان مطالعه 5 دقیقه
آخرین بروزرسانی 12 شهریور 1403
بورس تهران   کاوه اوحدی
زمان انتشار 19 شهریور 1402
بورس کالا چیست؟ | انواع بازارها و نحوه خرید در بورس کالا

بورس کالا یکی از زیرمجموعه‌های بازار بورس ایران است که در آن انواع کالاها مانند محصولات پتروشیمی و نفتی، محصولات کشاورزی، فلزات، طلا، خودرو، قراردادهای آتی سکه و ... خرید و فروش می‌شوند.

بورس کالا محلی برای خرید و فروش کالاها (با تحویل فیزیکی) و یا انجام معاملات مشتقه کالاها و سایر ابزارهای مالی و کسب سود از نوسانات قیمت (بدون تحویل فیزیکی) است. به جز تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان و اشخاص حقوقی، مردم عادی (اشخاص حقیقی) نیز می‌توانند با اخذ کد بورس کالا وارد معاملات این بازار شده و از نوسانات قیمت، سود به دست بیاورند.

چه کسانی می‌توانند در بورس کالا معامله کنند؟

تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان و معامله‌گرانی که قصد کسب سود از نوسانات قیمت (ابزارهای مشتقه) را دارند، می‌توانند در بورس کالا معامله کنند.

مزیت وجود ابزارهای مشتقه در بورس کالا چیست؟

وجود اوراق مشتقه مانند قراردادهای آتی و اختیار معامله دو مزیت عمده دارد:

  1. پوشش ریسک
  2. فرصت کسب سود از نوسانات قیمت

۱- وجود ابزارهای مشتقه موجب پوشش ریسک تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان می‌شود. برای مثال تولیدکننده‌ی زعفرانی که قرار است ۶ ماه دیگر محصولاتش را برداشت کند اما نگران کاهش قیمت زعفران در ۶ ماه آینده است، با انعقاد قرارداد آتی در قیمت کنونی و موعد سررسید ۶ ماه، می‌تواند ریسک کم شدن قیمت در آینده را از بین ببرد.

۲- نوسان‌گیران یا همان معامله‌گران می‌توانند با پیش‌بینی جهت قیمت در آینده و استفاده از قراردادهای آتی کسبِ سود کنند.

قرارداد آتی سکه

از جمله پرطرفدارترین ابزارهای مشتقه در بورس کالا می‌توان به قرارداد آتی سکه اشاره کرد که از آذر ماه سال 1387 راه اندازی و در جریان نوسانات شدید بازار ارز و سکه یعنی شهریور ماه سال 1397 متوقف شد. لذا پس از حدود 3 سال مجددا از تیر ماه سال 1400 قرارداد های آتی صندوق طلا راه اندازی شده و اکنون نیز مورد استقبال معامله گران قرار گرفته است. جهت استفاده از بهترین موقعیت‌های خرید و فروش در این قراردادهای دو طرفه، می‌توانید از سیگنال بازار آتی انجمن خبرگان سرمایه‌گذاری در ایران استفاده کنید.

این انجمن علاوه بر سیگنال سهام، موقعیت‌های مناسب در بازار آتی را به همراه زمان دقیق خرید و فروش اعلام می‌کند. جهت کسب اطلاعات بیشتر در خصوص نحوه استفاده از سیگنال‌های انجمن خبرگان به این قسمت مراجعه کنید.

انواع بازارهای زیرمجموعه بورس کالا

بورس کالا طبقه بندی خاصی دارد و به چند بازار مختلف تقسیم‌بندی می‌شود:

انواع بازارهای زیرمجموعه بورس کالا

۱- بازار فیزیکی

در بازار فیزیکی بورس کالا محصولات پتروشیمی، محصولات صنعتی و معدنی، محصولات کشاورزی و فرآورده‌های نفتی معامله می‌شوند. عمده محصولات این بازار توسط تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان این مواد انجام می‌شود.

انواع قراردادها در بازار فیزیکی بورس کالا به چهار روش صورت می‌گیرند:

  1. معاملات نقدی: وجه نقد در زمان عقد قرارداد پرداخت شده و کالا تحویل داده می‌شود.
  2. معاملات نسیه: وجه نقد در آینده (موعد سررسید) پرداخت خواهد شد اما کالا در زمان عقد قرارداد تحویل داده می‌شود.
  3. معاملات سلف: وجه در زمان عقد قرارداد پرداخت شده اما کالا در آینده (موعد سررسید) تحویل داده خواهد شد.
  4. معاملات کشف پریمیوم: در این روش، پرداخت وجه نقد و تحویل کالا در آینده (موعد سررسید) و بر اساس قیمت نهایی که از مابه التفاوت قیمت مبنا (در قرارداد) به دست آمده، صورت می‌گیرد.

۲- بازار فرعی

معاملات بازار فرعی بورس کالا همچون بازار فیزیکی است با این تفاوت که اموال غیرمنقول و کالاهایی که شرایط پذیرش در بازار فیزیکی را نداشته یا شرایط پذیرش در معاملات بازار فیزیکی را از دست می‌دهند، در این بازار معامله می‌شوند.

۳- بازار املاک و مستغلات

بازار املاک و مستغلات بورس کالا مربوط به عرضه یکجا املاک مسکونی، تجاری، اداری و یا اراضی کشاورزی است. در این بازار خرید املاک و مستغلات به روش حراج انجام شده و خریداران حقوقی و حقیقی می‌توانند در آن شرکت کنند.

۴- بازار مناقصه

بازار مناقصه بورس کالا مربوط به خرید و فروش کالاهای فیزیکی به روش مناقصه است. در مناقصه یک خریدار و چندین فروشنده وجود دارد. در این روش، خریدار درخواست کالای مورد نیاز خود را بر اساس قواعد مشخص ثبت می‌کند و فروشندگان متعدد با پیشنهاد قیمت‌های متفاوت، با یکدیگر رقابت می‌کنند. همان طور که مشخص است فروشنده‌ای که کمترین قیمت را پیشنهاد دهد، برنده خواهد شد.

۵- بازار مشتقه

بازار مشتقه بورس کالا به دو بخش قراردادهای آتی یا فیوچرز و قراردادهای اختیار معامله یا آپشن تقسیم‌بندی می‌شود.

  • قرارداد آتی

در قراردادهای آتی، خریدار متعهد می‌شود کالای مشخصی را با قیمت توافق شده در زمان سررسید از فروشنده‌ی قرارداد بخرد. قراردادهای آتی دو طرفه هستند و امکان انجام معاملات خرید و معاملات فروش (بدون داشتن دارایی) در آنها وجود دارد.

فردی که در قرارداد آتی موقعیت فروش دارد، می‌تواند پیش از زمان سررسید معامله خود را ببندد. این فرد جهت بستن معامله، بایستی موقعیت معکوس یعنی موقعیت خرید با همان اندازه یا حجم اتخاذ کند.

  • قرارداد اختیار معامله

خریدار در قرارداد اختیار معامله، اختیار (نه حق) خرید (اختیار خرید)‌ یا فروش (اختیار فروش) یک کالا در زمان سررسید را خریداری می‌کند. در زمان سررسید اگر معامله به نفع خریدار باشد، آن را اجرا می‌کند اما اگر این قرارداد به سود خریدار نباشد، این اختیار را دارد که قرارداد را اجرا نکند.

۶- بازار مالی

بازار مالی بورس کالا

  • اوراق سلف استاندارد

در اوراق سلف موازی استاندارد، وجه نقد در زمان قرارداد پرداخت شده اما کالا در موعد سررسید تحویل داده می‌شود. خریدار اوراق سلف می‌تواند قبل از تاریخ سررسید این اوراق را در بازار ثانویه به فروش برساند.

  • اوراق خرید دین کالایی

همان طور که قبلا اشاره شد یکی از انواع معاملات در بورس کالا به روش نسیه است. عرضه‌کنندگانی (فروشندگان) که کالای خود را به روش نسیه فروخته‌اند به علت نیاز به نقد کردن مطالبات خود، مطابق با قوانین بورس کالا اقدام به انتشار اوراق خرید دین کالایی می‌کنند.

با خرید این اوراق توسط سرمایه‌گذاران، دِین ناشی از فروش نسیه برطرف می‌شود. به زبان ساده، عرضه‌کننده پس از فروش کالای خود، وجه آن را از سرمایه‌گذاران و بازار سرمایه دریافت می‌کند و سرمایه‌گذاران نیز از ارزش زمانی پول به تنزیل بهره می‌گیرند.

  • گواهی سپرده کالایی

گواهی سپرده کالایی که با نام قبض انبار نیز شناخته می‌شود، اوراق بهاداری است که نشان‌دهنده مالکیت دارنده‌ی آن بر مقدار مشخصی از کالا است. برای مثال سرمایه‌گذاران با خرید گواهی سپرده کالایی سکه طلا از بورس کالا، سند تحویل تعداد مشخصی سکه طلا را از انبارهای بورس کالا به دست می‌آورند.

  • صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی

صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی با در اختیار داشتن یک یا چند کالای معین امکان کسب بازدهی افراد از تغییرات قیمت این کالاها را به وجود می‌آورند. صندوق‌های کالایی هم اکنون در دو دسته صندوق طلا (اوراق بهادار مبتنی بر طلا) و صندوق مبتنی بر محصولات کشاورزی (زعفران) جای می‌گیرند.

آشنایی با سایر بخش‌های مهم بورس کالا

برخی بخش‌های مهم بورس کالا

۱- املاک و مستغلات (مولد سازی)

تالار مولد سازی به عنوان یک بخش جدید در بورس کالا در اواخر تیرماه سال ۱۴۰۲ رونمایی شد. در این قسمت املاک مازاد دولتی قیمت‌گذاری شده و اطلاعیه عرضه آنها برای فروش قرار داده می‌شود.

۲- خودرو

خرید خودرو از بورس کالا یکی دیگر از بخش‌های جذاب این بازار است. در تالار خودرو، اطلاعات مربوط به عرضه خودرو (عرضه‌های گذشته و پیش رو)، قیمت در معاملات گذشته و سایر جزئیات مربوط به معاملات خودرو وجود دارد.

۳- شمش طلا

در تالار شمش طلا که یکی دیگر از بخش‌های جذاب بورس کالا برای سرمایه‌گذاران خُرد به حساب می‌آید، اطلاعات مربوط به گواهی سپرده شمش طلا و قراردادهای مشتقه آن (آتی) وجود دارد.

نحوه ورود به بورس کالا چگونه است؟

جهت ورود به بورس کالا مراحل زیر را انجام دهید:

  1. در سامانه سجام ثبت‌نام و احراز هویت کنید.
  2. در یک کارگزاری فعال در بورس کالا ثبت نام کنید.
  3. مراحل دریافت کد بورس کالا را با استفاده از سامانه ایبیگو (ebgo)‌ انجام دهید.
  4. در صورت نیاز، حساب وکالتی افتتاح کنید (بخشی از معاملات در بورس کالا به افتتاح حساب وکالتی نیاز ندارند).
  5. از طریق سامانه آنلاین کارگزاری، معاملات مورد نظر در بورس کالا (مشتقه) را انجام دهید.
  6. خرید کالاهای فیزیکی مانند خودرو در بورس کالا از طریق ثبت سفارش پیشنهادی قبل از شروع معاملات انجام می‌شوند (کارگزاری خرید را به نیابت از مشتریان انجام می‌دهد).

چطور اسامی کارگزاری‌های فعال در بورس کالا را بیابیم؟

اکثر کارگزاری‌ها انجام معاملات در بورس کالا را نیز پشتیبانی می‌کنند. در صورت نیاز، جهت مشاهده لیست کارگزاری‌های بورس کالا به سایت بورس کالا مراجعه کنید.

نحوه خرید از بورس کالا چگونه است؟

پس از اخذ کد معاملاتی بورس کالا (کد مربوط به بازار فیزیکی) جهت خرید از بورس کالا مراحل زیر را انجام دهید:

نحوه خرید از بورس کالا چگونه است؟

معرفی قراردادها و کالاهای قابل معامله در بورس کالا

در شکل زیر، لیست کالاها و قراردادهای فعال در بورس کالا به تفکیک بازار نشان داده شده است.

نوع بازار

دارایی پایه

 

بازار فیزیکی

 

پلی اتیلن سبک و سنگین، زعفران، قیر و ... .

 

بازار مالی (سلف استاندارد)

خودروی وانت کارا، میلگرد، کلوخه سنگ آهن، سکه امامی و ... .

 

بازار مالی (صندوق سرمایه‌گذاری کالایی)

۱- طلا: آسمان آلتون، نهایت نگر، کیمیا زرین کاردان، صبا، زرفام آشنا، زرین آگاه، لوتوس، زرافشان امید ایرانیان، کیان، عیار مفید، کهربا

۲- کشاورزی: طلای سرخ نوویرا، گروه زعفران سحرخیز

 

بازار مالی (گواهی سپرده کالایی)

زعفران نگین، سکه طلا، شمش طلا، سنگ آهن، سیمان تیپ ۲، میلگرد، شیشه فلوت

 

مشتقه (آتی)

زعفران رشته‌ای بریده ممتاز (نگین)، نقره، صندوق طلای لوتوس، شمش طلای خام ۹۹۵

 

مشتقه (اختیار معامله)

سکه امامی، قرارداد آتی زعفران نگین، قرارداد آتی صندوق طلای لوتوس، واحدهای صندوق طلای کهربا

 

بورس کالا و تاریخچه پیدایش آن در جهان

سابقه تجارت کالاها تقریبا مصادف با ظهور تمدن بشری است. با این وجود از قرن نوزدم میلادی به شکل سازمان‌یافته‌ای، بورس‌های کالایی در جهان با هدف رفع نیازمندی‌های اقتصادی و سامان دادن به بازار سنتی به وجود آمدند. امروزه خرید و فروش کالاها در بورس‌های کالا، مشکلات و موانع موجود در تجارت کالاها در بازارهای سنتی مانند مشکلات مربوط به قیمت‌گذاری و عرضه و تقاضا را حل کرده است.

بزرگترین بورس‌های کالا در جهان

از جمله بزرگترین بورس‌های کالا در جهان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • بورس کالای شیکاگو (CME)
  • بورس کالای نیویورک (NYMEX)
  • بورس فلزات لندن (LME)
  • بورس کالای توکیو (TOCOM)
  • بورس کالای شانگهای (SHFE)
  • بورس کالای هند (MCX)

بورس کالا و تاریخچه پیدایش آن در ایران

بورس کالا در اغلب کشورهای جهان وجود دارد و ایران نیز از این قضیه مستثنی نیست.

  • اولین بورس کالایی ایران در سال ۱۳۸۲ با نام بورس فلزات تشکیل شد.
  • پس از آن در سال ۱۳۸۳، بورس کالای کشاورزی تاسیس شد.
  • در سال ۱۳۸۵ دو بورس فلزات و کشاورزی در یک یکدیگر ادغام شدند و بورس کالای ایران را به وجود دارند.
  • بورس کالا به صورت رسمی برای اولین بار در سال ۱۳۸۶ فعالیت خود را آغاز کرد.

مزایای بورس کالا

از مهمترین مزایای بورس کالا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • شفافیت در کشف قیمت
  • تضمین اجرا شدن تعهدات دو طرف معامله و تحویل کالاها
  • وجود ابزارهای مشتقه
  • نقدشوندگی بهتر
  • کارایی بیشتر بازار
  • حذف یا صرفه‌جویی در هزینه‌های بازاریابی و فروش
  • امکان پوشش ریسک
  • تعیین استانداردهای خاص برای کالاها
  • منبع تامین مالی بنگاه‌ها
  • امنیت در انجام معاملات

بورس کالا و فرصت‌های جذاب سرمایه‌گذاری در آن مانند خرید خودرو، طلا و قراردادهای دوطرفه آتی، امکان کسب بازدهی از بازار سرمایه ایران را برای کسانی که از دانش اقتصادی برخوردار هستند، دو چندان کرده است.

پیشنهاد می‌کنیم با استفاده از آموزش اقتصاد کلان، بهترین زمان جهت سرمایه گذاری در کالاهایی مانند طلا و خودرو را یاد گرفته و سرمایه خود را رشد دهید.

جهت آشنایی بیشتر با بورس کالا و قابلیت‌های آن از مقالات زیر استفاده کنید.

 

سوالات متداول

۱- بورس کالا چیست؟

بورس کالا بازاری جهت خرید، فروش و معامله کردن انواع مواد اولیه مانند محصولات پتروشیمی، محصولات صنعتی و معدنی و کالاهایی مانند طلا و خودرو است.

۲- چگونه وارد بورس کالا شویم؟

جهت ورود به بورس کالا ابتدا مراحل اخذ کد بورس کالا را طی کنید. در مرحله بعدی حساب وکالتی افتتاح کنید و از طریق سامانه آنلاین کارگزاری مورد نظر خود، خرید و فروش کالاها یا ابزارهای مشتقه (معاملات آتی و اختیار معامله) را آغاز کنید.

۴- آیا تمام افراد می‌توانند در بورس کالا معامله کنند؟

تمام اشخاص با داشتن کد بورسی و کد بورس کالا می‌توانند در بورس کالا معامله کنند. با این وجود معاملات بخش فیزیکی در برخی محصولات مانند فلزات و مواد اولیه پتروشیمی‌ها به ثبت نام در سامانه‌های دیگری مانند وزارت صمت یا سایر ارگان‌ها نیاز دارد.

 

: ارسال نظر
نظرات :
  • comment 4509
    YasnaPashaثه
    1402-09-01

    درود به شما، ممنون میشم گواهی سپرده کالایی رو توضیح بدید.

    • درود به شما دوست عزیز گواه سپرده کالایی برگه‌ای است که به دارنده آن نشان می‌دهد تا مالکیت کالای مورد نظر را دارد. لذا شخص می‌تواند با مراجعه به انبارهای بورس کالا و تحویل گواهی سپرده، کالای مورد نظر را تحویل بگیرد.

آموزش بورس

ورود با کد یکبار مصرف

کد بازیابی به ایمیل و شماره موبایل ارسال شد

این کد حداکثر 5 دقیقه اعتبار دارد

کد شش رقمی (عدد لاتین)

آموزش بورس

ورود

آموزش بورس

ثبت نام

از قبل حساب کاربری دارید؟ ورود