ارتباط با
پشتیبانی آنلاین

شاخص بورس چیست؟ شاخص بورس تهران چگونه محاسبه می‌شود؟

زمان مطالعه 5 دقیقه
آخرین بروزرسانی 12 شهریور 1403
بورس تهران   کاوه اوحدی
زمان انتشار 27 بهمن 1401
شاخص بورس چیست؟ شاخص بورس تهران چگونه محاسبه می‌شود؟

در بازار بورس، سهام شرکت‌های مختلفی معامله می‌شود. شاخص بورس به نوعی میانگین قیمت تمامی سهام موجود در یک بورس است و اگر شاخص رشد کند یعنی به طور متوسط قیمت سهم‌های مختلف در بازار در حال رشد است. برای محاسبه شاخص فرمول‌های مختلفی وجود دارد. شاخص بورس تهران قبلا به صورت میانگین وزنی محاسبه می‌شد و در آن قیمت هر شرکتی ضربدر سهم آن شرکت از کل ارزش بازار می‌شد.

امروزه شاخص بورس تهران به شاخص بازدهی تبدیل شده یعنی در محاسبه آن علاوه بر قیمت سهام، سود تقسیمی شرکت‌ها در مجامع نیز محاسبه می‌شود. بنابراین، شاخص بورس امروز در بورس تهران نوعی شاخص بازدهی وزنی است. در این مدل محاسبه شاخص، اگر چند شرکت بزرگ در بورس شاهد ریزش قیمت باشند، اما بقیه شرکت‌ها مثبت باشند، ممکن است میانگین وزنی آن‌ها در نهایت نزولی شود چون وزن چند شرکت بزرگ، و تاثیر آن‌ها در محاسبه شاخص بیشتر است.

«دانش اقتصادی و سرمایه گذاری مهمترین چیزهایی هستند که باید در زندگی بیاموزید.»

هومن مقراضی

شاخص چیست؟

قبل از توضیح شاخص بورس بهتر است با معنای شاخص آشنا شویم. شاخص یک نشانگر عددی است که میزان تغییرات قیمت یک متغیر در یک بازه زمانی خاص را نشان می‌دهد. بنابراین نوسانات قیمت به راحتی از طریق شاخص‌ها قابل تشخیص است.

شاخص بورس چیست؟

شاخص بورس به زبان ساده، عددی است که میزان رشد یا افت قیمت در بازار بورس را به ما نشان می‌دهد. در بورس، شاخص‌های مختلفی وجود دارند که هر کدام فرمول‌های متفاوتی اما ماهیت همه آن‌ها یکی است.

فرمول محاسبه شاخص بورس

به طور کلی فرمول شاخص بورس از تقسیم ارزش جاری بازار سهام در هر لحظه بر ارزش جاری بازار سهام در تاریخ مبدا ضرب در ۱۰۰ به دست می‌آید. البته همان طور که گفتیم شاخص‌های مختلفی در بورس وجود دارند که فرمول آنها با هم متفاوت است ولی محاسبه همه آنها بر مبنای فرمول زیر با کمی تغییرات است.

پیشنهاد می‌کنیم تا با خواندن مقاله قوانین کارگزاری قوانین حاکم بر بازار بورس و فرابورس را بشناسید!

فرمول محاسبه شاخص بورس

در فرمول بالا:

  • ارزش جاری هر شرکت از ضرب تعداد سهام هر شرکت در قیمت سهام آن به دست می‌آید.
  • ارزش جاری بازار هم از جمع ارزش جاری شرکت های پذیرفته شده در بورس حاصل می‌شود.

انواع شاخص در بورس

شاخص بورس انواع مختلفی دارد که مهمترین آن‌ها عبارتند از:

انواع شاخص در بورس

۱- شاخص کل بورس تهران

یکی از مهمترین شاخص‌های بورس در ایران، شاخص کل بورس است. حتما در اخبار شنیده‌اید که شاخص کل ۲۰۰۰۰ واحد رشد کرد یا این که شاخص کل با ۳۰۰۰۰ واحد افت، در تراز یک میلیون و ۳۰۰ هزار واحدی ایستاد.

شاخص کل بورس تهران

شاخص کل، پرکاربردترین شاخص بورس تهران است که برای سنجش بازدهی کل بورس از آن استفاده می‌شود. در شاخص کل بورس، هم تغییرات سطح عمومی قیمت سهام نشان داده می‌شود و هم سود سالیانه‌ای که شرکت ها به سهامداران پرداخت می‌کنند. بیشتر سرمایه گذاران بورس از این شاخص برای تحلیل وضعیت کلی بازار استفاده می‌کنند.

  • به شاخص کل بورس، «شاخص قیمت و بازده نقدی» یا «شاخص کل TEDPIX» هم گفته می‌شود.
  • تغییرات شاخص کل بیانگر میانگین بازدهی کل سرمایه گذاران در بازار سرمایه است.

فرمول شاخص کل بورس

برای محاسبه شاخص کل از فرمول شاخص بورس استفاده می‌شود با این تفاوت که سود نقدی شرکت‌ها در آن لحاظ می‌شود. شکل زیر فرمول شاخص کل بورس را نشان می‌دهد.

فرمول شاخص کل بورس

=Pit قیمت شرکت  iام در زمان t

=qit تعداد سهام منتشره شرکت i ام در زمان t

n = تعداد شرکت های مشمول شاخص

=RDt پایه شاخص کل در زمان t (در زمان مبدا)

این فرمول برای محاسبه سود نقدی تعدیل می‌شود اما به دلیل پیچیدگی‌های محاسبه، از آوردن آن خودداری کرده‌ایم. نکته مهم آشنایی با ماهیت این فرمول است که نشان می‌دهد هر چه شرکت ها سرمایه و ارزش بازار بیشتری داشته باشند، وزن بیشتری در محاسبه شاخص کل دارند.

۲- شاخص کل هم وزن

شاخص کل هم وزن، یکی دیگر از انواع شاخص بورس است که مشابه شاخص کل است اما در فرمول آن همه شرکت‌ها وزن مشابهی دارند. بنابراین نوسانات قیمت شرکت‌های بزرگ و کوچک به یک اندازه در تغییر عدد شاخص سهیم هستند.

۳- شاخص قیمت

شاخص قیمت یکی دیگر از انواع شاخص بورس است که به آن تپیکس (TEPIX) نیز گفته می‌شود. قبل از این که شاخص کل به شکل امروزی آن به وجود بیاید از شاخص قیمت در بورس استفاده می‌شد. فرمول شاخص قیمت مشابه شاخص کل است با این تفاوت که میزان بازدهی و سود نقدی شرکت ها در آن استفاده نمی‌شود. به عبارت دیگر در فرمول شاخص قیمت، تنها قیمت سهام شرکت‌ها با توجه به وزنشان در نظر گرفته می‌شوند. بنابراین شاخص قیمت تغییرات عمومی قیمت سهام شرکت‌ها را نشان می‌دهد. برای مثال اگر شاخص قیمت در یکسال، ۳۰ درصد رشد کند به این معنی است که سطح عمومی قیمت سهام شرکت‌ها ۳۰ درصد رشد داشته است.

۴- شاخص قیمت هم وزن

شاخص قیمت هم وزن در بورس مشابه شاخص قیمت است با این تفاوت که در محاسبه آن وزن همه شرکت‌ها به طور مساوی در نظر گرفته می‌شود تا نوسانات قیمت شرکت های بزرگ و کوچک به یک اندازه در شاخص تغییر ایجاد کند.

۵- شاخص سهام آزاد شناور

شاخص سهام آزاد شناور که به آن TEFIX هم گفته می‌شود یکی دیگر از انواع شاخص بورس تهران است. قبل از این که کارکرد این شاخص را توضیح دهیم باید معنی سهام شناور را توضیح دهیم. سهام شناور، بخشی از سهام یک شرکت است که قابلیت معامله شدن دارد و آزادانه بین مردم دست به دست می‌شود. برای مثال اگر ۲۰ درصد کل سهام یک شرکت، شناور باشد بدین معنی است که صاحبان شرکت قصد ندارند با این ۲۰ درصد در مدیریت شرکت نقشی داشته باشند. بنابراین این ۲۰ درصد دائم بین خریداران و فروشندگان خُرد و کلان معامله می‌شود.

محاسبه شاخص سهام آزاد شناور مثل شاخص کل بورس است با این تفاوت که به جای تعداد کل سهام منتشر شده از تعداد سهام شناور آزاد شرکت‌ها استفاده می‌شود. این شاخص، تغییرات قیمت در بخشی از بازار که نقدشوندگی بیشتری دارد را نشان می‌دهد.

سایر شاخص‌های بورس

به جز پنج شاخص بورس که تا بدینجا درباره آن‌ها صحبت کردیم، شاخص‌های دیگری هم در بورس اوراق بهادار تهران وجود دارند.

سایر شاخص‌های بورس

شاخص ۵۰ شرکت فعال تر: سازمان بورس هر سه ماه یک بار، لیست ۵۰ شرکت فعال تر در بازار را منتشر می‌کند. این فعالیت بر مبنای میزان نقدشوندگی سهام شرکت ها است. بنابراین شاخص ۵۰ شرکت فعال تر، تغییرات سطح عمومی قیمت سهام ۵۰ شرکتی که نقدشوندگی بیشتری در بازار دارند را نشان می‌دهد.

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ: ۳۰ شرکتی که ارزش بازار آنها از سایر شرکت‌های موجود در بازار بورس بیشتر است مبنای محاسبات این شاخص است. این شاخص، تغییرات قیمت سهام این ۳۰ شرکت بزرگ را نشان می‌دهد.

شاخص صنعت: صنایع مختلفی مثل خودروسازی، پتروشیمی، مخابرات، فلزات اساسی و ... در بورس وجود دارند. این صنایع تحت عنوان شرکت‌های تولیدی طبقه بندی می‌شوند. شاخص صنعت در واقع، تغییرات قیمت سهام شرکت های موجود در این شرکتهای تولیدی را نشان می‌دهد. البته هر کدام از صنایع نیز شاخص مخصوص به خود را دارند مثل خودرو، زراعت، فلزات اساسی و ... .

شاخص مالی: به جز شرکت‌های تولیدی، دسته بندی دیگری از شرکت‌ها در بورس وجود دارند که در حوزه مالی مشغول به فعالیت هستند مثل شرکت‌های سرمایه گذاری و لیزینگ‌ها. بنابراین تغییرات قیمت سهام این گونه شرکت‌ها با شاخص مالی نشان داده می‌شود.

چطور می‌توان انواع شاخص بورس را مشاهده کرد؟

عدد شاخص کل و سایر شاخص‌های بورس، در صفحه اول سایت TSETMC وجود دارد. علاوه بر این، از طریق سامانه آنلاین کارگزاری خود هم می‌توانید عدد و نمودار شاخص کل را مشاهده کنید.

چطور می‌توان انواع شاخص بورس را مشاهده کرد؟

آیا صعودی بودن شاخص کل بورس به معنای فرصت خرید سهام در بورس است؟

مثبت بودن شاخص بورس لزوما به معنای فرصت خرید سهام نیست همان طور که منفی بودن شاخص کل به تنهایی دلیلی برای فروش سهام نیست. برای خرید سهام شما باید مواردی مثل تحلیل بنیادی، تکنیکال و تابلوخوانی را در نظر بگیرید. در نهایت می‌توانید پرتفوی خود را از چندین نماد مختلف انتخاب کنید اما از آنجایی که شاخص کل بورس، بازدهی تمام نمادها در بازار را با توجه به وزنشان نشان می‌دهد، این بازدهی با بازدهی پرتفوی شما برابر نخواهد بود.

آیا صعودی بودن شاخص کل بورس به معنای فرصت خرید سهام در بورس است؟

برای این که بتوانید سود بیشتری از رشد شاخص کل بورس بگیرید، پیشنهاد می کنیم از سیگنال خرید سهام انجمن خبرگان بورس تهران استفاده کنید. در این انجمن که متشکل از یک تیم بسیار حرفه ای به ریاست استاد هومن مقراضی است، بهترین سهم ها برای نوسان گیری از بورس به همراه نقاط دقیق ورود و خروج در اختیار اعضای انجمن قرار داده می‌شود. البته به جز سیگنال نوسان گیری، سیگنال سهم های بنیادی، پیشنهاد سرمایه گذاری، تحلیل بازارهای ملک، طلا، خودرو و ارز و ... در انجمن خبرگان ارائه می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، به صفحه انجمن خبرگان سرمایه گزاری در ایران مراجعه کنید.

آیا صعودی بودن شاخص کل بورس به معنای صعودی بودن کل بورس است؟

شاخص کل بورس، وضعیت کلی بورس را به ما نشان می‌دهد اما مثبت بودن آن به معنای مثبت بودن کل بورس و منفی بودن آن به معنای منفی بودن کل بورس نیست. همان طور که قبلا هم گفتیم، شرکت های بزرگ وزن بیشتری در شاخص بورس دارند. بنابراین اگر چند شرکت بزرگ که میزان میزان سرمایه و ارزش بازار بالایی دارند، منفی شوند شاخص کل هم منفی می‌شود در حالی که وضعیت سایر شرکت ها متفاوت است. برای این که بتوانید وضعیت کل شرکت های بورس را بهتر بسنجید، بهتر است شاخص کل هم وزن را هم تحلیل و بررسی کنید. در شاخص هم وزن، وزن همه شرکت ها به طور یکسان در نظر گرفته شده است.

خلاصه نکات مهم مربوط به شاخص بورس

  • رشد شاخص کل لزوما به معنای سوددهی همه سهم های موجود در بورس نیست.
  • افت شاخص کل هم لزوما به معنای ضرردهی همه سهم های موجود در بورس نیست.
  • شاخص کل میانگین وزنی تغییرات قیمت سهام و بازده (سود نقدی) آن‌ها را نشان می‌دهد.
  • شاخص قیمت میانگین وزنی تغییرات قیمت سهام را بدون در نظر گرفتن سود نقدی نشان می‌دهد.
  • شاخص‌های هم وزن، وزن تمام شرکت‌ها را به طور مساوی در نظر می‌گیرند.

شاخص بورس به عنوان معیاری برای بررسی و تحلیل وضعیت کلی بورس به سرمایه گذاران و تحلیلگران کمک می‌کند تا بتوانند تغییرات قیمت در بازار بورس را در بازه های زمانی مختلف رصد کنند. با این وجود شما همچنان برای خرید سهام و سرمایه گذاری در بورس باید سهم‌ها را به صورت جداگانه و اصولی تحلیل کنید. در بخش تحلیل ۳۰۰ سهم بورس تهران، ما جدیدترین و دقیق‌ترین تحلیل‌های تکنیکال و بنیادی مربوط به ۳۰۰ سهم مهم تهران را به همراه بررسی گزارشات ماهانه شرکت‌های بورسی، بررسی اخبار و اطلاعیه‌های شرکت‌ها در سایت کدال و سایر موارد ارائه می‌دهیم. اگر علاقه‌مند به استفاده از این تحلیل‌ها که توسط گروه خبره‌ای از کارشناسان با تجربه بورس فراهم می‌شود، هستید به صفحه تحلیل 300 سهم بورس تهران مراجعه کنید.

 

برای شروع یک سرمایه گذاری هوشمندانه در بورس، باید به طور کامل با مفاهیم بورسی آشنا شوید. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، می‌توانید از مقالات زیر استفاده کنید.

 

سوالات متداول

۱- شاخص بورس چیست؟

شاخص بورس نشانگری است که تغییرات قیمت سهام شرکت ها را در طول زمان نشان می‌دهد.

۲- انواع شاخص بورس کدامند؟

شاخص بورس تهران انواع مختلفی دارد که از بین آنها می‌توان به شاخص کل، شاخص کل هم وزن، شاخص قیمت، شاخص قیمت هم وزن و شاخص سهام آزاد شناور اشاره کرد.

۳- آیا مثبت بودن شاخص کل به معنای سودآوری تمام سهم ها است؟

خیر. از آنجایی که شاخص کل میانگین وزنی تغییرات قیمت سهام به همراه سود سالیانه را نشان می‌دهد، شرکت هایی که ارزش بازار بیشتری دارند، تاثیر بیشتری بر شاخص می گذارند. بنابراین ممکن است چند شرکت شاخص ساز مثبت و سودآور باشند اما بقیه سهم ها وضعیت مساعدی نداشته باشند البته برعکس این قضیه هم صادق است یعنی منفی بودن شاخص کل به معنای ضرردهی تمام سهم ها نیست.

 

لینک کوتاه مقاله: https://amoozesh-boors.com/i/si

: ارسال نظر
نظرات :
  • comment 2964
    MojganFarhadi
    1402-03-20

    سلام شاخص‌های فرابورس تاثیری در شاخص کل بورس تهران دارند؟

    • سلام خدمت شما دوست عزیز این تاثیر برعکس میباشد یعنی شاخص کل بورس تهران بر شاخص های فرابورسی تاثیر می گذارند.

  • comment 3923
    MahsaIrani
    1402-06-08

    درود به شما و ممنون بابت مقاله کاملتون، میشه منظور دقیقتر از موزون بودن شاخص رو توضیح بدید؟

    • سلام به شما دوست عزیز، ممنونم از شما منظور از موزون بودن شاخص تاثیر بیشتر سهام بزرگتر بر حرکت شاخص کل می‌باشد. لذا نمادهای بزرگتر با توجه به وزن بیشتری که دارند تاثیر بیشتری نیز بر بازار و حرکت شاخص می‌گذارند.

آموزش بورس

ورود با کد یکبار مصرف

کد بازیابی به ایمیل و شماره موبایل ارسال شد

این کد حداکثر 5 دقیقه اعتبار دارد

کد شش رقمی (عدد لاتین)

آموزش بورس

ورود

آموزش بورس

ثبت نام

از قبل حساب کاربری دارید؟ ورود