آشنایی با مفاهیم و اصطلاحات بورسی همچون شاخص کل، اوراق بدهی، پرتفوی، ارزش خالص دارایی، EPS و DPS، ارزش ذاتی و... یکی از نیازمندی‌های اولیه یک سرمایه‌گذار یا معامله‌گر در بازار بورس است. به دلیل اهمیت این موضوع قصد داریم در این مقاله شما را با مهمترین و پرکاربردترین اصطلاحات بورسی آشنا کنیم.
بورس یکی از انواع بازارهای مالی است که در آن عمدتا اوراق بهادار مانند سهام معامله می‌شود. با ورود سرمایه مردم به بورس از طریق خرید این اوراق، اقتصاد رونق پیدا کرده و شرکت‌ها رشد می‌کنند. با رشد شرکت‌ها، ارزش سهام آنها نیز بیشتر شده و مردم می‌توانند با فروش آنها کسب سود کنند.
سهام جمع کلمه سهم است. هر سهم کوچکترین واحد مالکیتی یک شرکت است. با خرید سهام یک شرکت به نسبت تعداد سهام خریداری شده در مالکیت شرکت و سود و زیان آن شریک خواهید شد.
کارگزاری بورس یک نهاد مالی است که از طرف سازمان بورس و اوراق بهادار مجوز دارد تا واسط سرمایه‌گذاران و بازار بورس باشد. برای سرمایه‌گذاری در بورس باید بهترین کارگزاری را انتخاب کرده و در آن ثبت نام کنید.
کد بورسی یا کد سهامداری، شناسه‌ای منحصر به هر فرد است که برای انجام معاملات در بازار بورس استفاده می‌شود. کد بورسی از طریق ثبت نام در سامانه سجام قابل دریافت است.
شاخص کل سطح عمومی قیمت‌ها و سود شرکت‌های پذیرفته شده در بورس را نشان میدهد. اکثر سرمایه‌گذاران برای تحلیل وضعیت بورس به تحلیل شاخص کل بورس می‌پردازند. در محاسبه این شاخص، شرکت‌های بزرگتر (از نظر ارزش بازار) تاثیر بیشتری دارند.
شاخص کل هم‌وزن همانند شاخص کل است اما در فرمول محاسبه آن همه شرکت‌ها وزن مشابهی دارند. به زبان ساده یعنی این که نوسانات قیمت شرکت‌های بزرگ و کوچک در بورس به یک اندازه در شاخص کل هم‌وزن تاثیر می‌گذارند.
به مجموع ارزش روزِ یک شرکت، ارزش بازار گفته می‌شود.
هر چه ارزش بازار یک شرکت بیشتر باشد، تاثیر آن بر شاخص کل بیشتر است.
تحلیل فاندامنتال یا بنیادی یکی از روش‌های محاسبه ارزش ذاتی یک شرکت و پیشبینی قیمت آینده آن است. در این روش وضعیت مالی شرکت بورسی، صنعت بورسی که شرکت در آن قرار دارد و وضعیت کلی اقتصاد برای بررسی ارزندگی سهام یک شرکت تحلیل می‌شود.
ارزش ذاتی سهام به معنای ارزش واقعی آن است. ارزش ذاتی از طریق بررسی صورت‌های مالی، پتانسیل رشد شرکت و ... به دست می‌آید و یکی از فاکتورهای مهم تحلیل فاندامنتال به حساب می‌آید.
سال مالی بازه زمانی یکساله ای است که مبدا شروع فعالیت های یک شرکت در نظر گرفته می‌شود. برای مثال سال مالی اکثر شرکت‌ها از ابتدای فروردین تا پایان اسفند است و در صورت‌های مالی به این صورت درج می‌شود؛ سال مالی منتهی به 29/12.
صورت‌های مالی گزارشاتی هستند که عملکرد مالی شرکت‌ها را نشان می‌دهند. از جمله صورت‌های مالی می‌توان به ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت گردش وجوه نقد و... اشاره کرد. صورت‌های مالی در سایت کدال منتشر می‌شوند.
صورت سود و زیان گزارشی که میزان درآمد، هزینه و سود شرکت را نشان میدهد.
ترازنامه، گزارشی است که میزان دارایی و بدهی شرکت را به علاوه حقوق صاحبان سهام (حقوق مالکانه) نشان میدهد.
صورت تغییرات در حقوق مالکانه، میزان حقوق صاحبان سهام را در ابتدا و انتهای تاریخ گزارش نشان میدهد. حقوق مالکانه یا حقوق صاحبان سهام از کم کردن بدهی‌های یک شرکت از دارایی‌های آن به دست می‌آید. بیشترین کاربرد حقوق مالکانه مربوط به زمان انحلال شرکت است.
صورت جریان وجوه نقد، گزارشی است که نحوه گردش نقدینگی را در یک شرکت نشان میدهد. صورت جریان‌های نقدی به طور کلی به سه دسته مختلف تقسیم‌بندی می‌شود:
کدال یا سامانه جامع اطلاع رسانی ناشران، سایتی است که اطلاعات مالی شرکت‌ها و اطلاعیه‌های آنها در خصوص برگزاری مجامع و ... را منتشر میکند. سایت کدال یکی از مهمترین ابزارهای تحلیل بنیادی در بورس به شمار می‌رود.
منظور از ناشران در بورس همان شرکت‌های بورسی است. در واقع ناشر اوراق بهادار شخصی حقوقی است که اوراق بهادار را به نام خود منتشر میکند. برای مثال ناشر سهام شبندر همان پالایشگاه نفت بندرعباس است.
در صورت انحلال شرکت و پس از پرداخت بدهی‌های شرکت، بر اساس ارزش دفتری، حقوق صاحبان سهام پرداخت می‌شود.
ارزش اسمی سهام همان ارزش صوری آن است. این ارزش اسمی به هنگام تشکیل شرکت در اساسنامه آن ذکر می‌شود. ارزش یا قیمت اسمی تفاوت زیادی با قیمتِ بازار سهام دارد.
پیشنهاد مطالعه: تفاوت قیمت اسمی و قیمت بازاری سهام
منظور از قیمت بازار سهام، قیمتی است که در نتیجه‌ی عرضه و تقاضا در بازار بورس به وجود می‌آید.
منظور از اشخاص حقیقی و حقوقی در بورس به ترتیب، سهامداران و اشخاص مستقل در بورس (مانند ما و شما) و شرکت‌ها (مانند شرکت‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری) است. اشخاص حقیقی معمولا با سرمایه خُرد در بازار بورس معامله می‌کنند اما اشخاص حقوقی با سرمایه های کلان در این بازار حضور دارند.
تحلیل تکنیکال دانشی است که با بررسی حرکت قیمت و حجم معاملات سعی در پیشبینی قیمت آینده سهام دارد. در تحلیل تکنیکال از مفاهیمی همچون روند، حمایت و مقاومت، الگوهای قیمتی، الگوهای شمعی ژاپنی و ابزارهایی مانند اندیکاتور استفاده می‌شود.
تابلوخوانی دانشی است که با استفاده از آن می‌توان اطلاعات موجود در تابلوی نمادها را برای خرید سهام پربازده تجزیه و تحلیل کرد. تابلوی معاملاتی هر نماد را می‌توان با استفاده از سایت tsetmc.com مشاهده کرد.
بازار خرسی و گاوی دو اصطلاحی است که به ترتیب برای بازارهای نزولی و صعودی به کار می‌شود.
نماد در بورس، کد یا نام اختصاری شرکت‌ها است. برای مثال شرکت فولاد خوزستان با نماد «فخوز» نشان داده می‌شود. حرف «ف» نشان‌دهنده گروه صعنتِ شرکت یعنی فلزات اساسی و حروف «خوز» برگرفته از نام شرکت است.
اگر امکان خرید و فروش یک نماد برای مدتی قطع شود، در اصطلاح می‌گویند نماد متوقف شده است. از جمله دلایل توقف نمادها در بورس می‌توان به برگزاری مجامع، بیشترین و کمترین تغییر قیمت و... اشاره کرد.
پرتفوی یا سبد سهام به مجموعه دارایی‌های مالی یک سرمایه‌گذار گفته می‌شود. به زبان ساده پرتفوی ترکیبی از سهام یا سایر اوراق بهادار خریداری شده توسط سرمایه‌گذار است.
به اولین عرضه سهام یک شرکت در بازار بورس یا فرابورس به عموم مردم، عرضه اولیه گفته می‌شود. خرید عرضه اولیه سهام معمولا با سود همراه است.
پذیره نویسی در بورس فرآیندی است که به هنگام تشکیل شرکت‌های سهامی عام و به منظور تامین سرمایه یا تعهد به تامین آن انجام می‌شود. سرمایه‌گذاران با شرکت در اولین پذیره نویسی شرکت متعهد می‌شوند بخشی از سرمایه مورد نیاز شرکت برای تاسیس را بپردازند.
بازار سرمایه را می‌توان به دو بازار اولیه و ثانویه تقسیم‌بندی کرد:
ضریب بتا در بورس معیاری است که میزان بازدهی و ریسک یک سهم را نسبت به حرکت کلی بازار می سنجد.
سهام شناور، آن بخش از سهام یک شرکت است که در بین سهامداران خُرد در حال چرخش است. به زبان ساده یعنی این که دارندگان آن قصد مدیریت در شرکت را ندارند و فقط می‌خواهند از نوسان قیمت سهام در بورس سود ببرند.
سود سهام در بورس با دو اصطلاح EPS و DPS شناخته می‌شود:
مجمع، جلسه ای که معمولا با حضور اکثریت سهامداران تشکیل شده و طی آن، در خصوص موارد مهم مربوط به شرکت و سهامداران تصمیم‌گیری می‌شود. به طور کلی مجامع بورسی به سه دسته تقسیم‌بندی می‌شوند:
مجمع عمومی موسس جلسه ای است که جهت تصویب تشکیل یک شرکت سهامی عام برگزار می‌شود. در این مجمع، اولین مدیران و بازرسان شرکت، اساسنامه و روزنامه کثیرالانتشار آن مشخص می‌شوند.
یکی از انواع مجمع های بورسی در ایران، مجمع عمومی عادی سالیانه است که یکبار در سال برگزار می‌شود. در این مجمع که با حضور مدیران و سهامداران شرکت برگزار می‌شود مواردی همچون صورت‌های مالی، میزان سود تقسیمی، گزارشات مدیران شرکت و... بررسی می‌شوند.
در مجمع عمومی فوق العاده رخدادهای مهمی همچون افزایش سرمایه شرکت، انحلال شرکت و... مطرح و بررسی می‌شود. به همین جهت زمان برگزاری این مجمع دقیقا مشخص نیست.
افزایش سرمایه در بورس یکی از روش‌های تامین مالی شرکت‌هاست و به ۴ روش مختلف امکان انجام آن وجود دارد.
صرف سهام در بورس که بیشتر با افزایش سرمایه از طریق صرف سهام شناخته می‌شود، به معنای پرداخت مبلغی بیشتر از ارزش اسمی سهام در پذیره نویسی است.
حق تقدم خرید سهام، در زمان افزایش سرمایه شرکت‌ها از محل آورده نقدی منتشر می‌شود. در واقع حق تقدم بدین معنی است که سهامداران فعلی شرکت به هنگام افزایش سرمایه برای به دست آوردن مالکیت سهام جدید شرکت، اولویت دارند.
سهام جایزه در بورس، سهامی است که به صورت رایگان در اختیار سهامداران شرکت‌هایی که از طریق تجدید ارزیابی دارایی یا سود انباشته، افزایش سرمایه داده‌اند، قرار می‌گیرد.
نسبت P/E، با تقسیم کردن قیمت سهام یک شرکت بر EPS آن به دست می‌آید و به عنوان یکی از معیارهای تحلیل بنیادی و مقایسه شرکت‌های بورسی موجود در یک گروه یا صنعت استفاده می‌شود.
اوراق بدهی یکی از انواع اوراق بهادار هستند که جهت تامین مالی شرکت‌ها یا بنگاه های اقتصادی منتشر می‌شوند. با خرید اوراق بدهی، سرمایه‌گذاران سود مشخصی به عنوان بهره دریافت می‌کنند و در زمان سررسید اوراق هم اصل سرمایه‌شان به آنها بازگردانده می‌شود.
سبدگردانی یا مدیریت پرتفوی یک شیوه غیر مستقیم سرمایه‌گذاری در بورس است. در این روش شخصی که سرمایه اولیه زیادی دارد با یک شرکت سبدگردان مجاز، قرارداد سبدگردانی می‌بندد تا از جانب او یک سبد اختصاصی تشکیل داده و به جای او به خرید و فروش یا نگهداری اوراق بهادار (به منظور کسب سود برای سرمایه‌گذار) بپردازند.
صندوق سرمایه‌گذاری مشترک یا صدور و ابطالی یکی از روش‌های سرمایه‌گذاری غیر مستقیم افراد غیرحرفه‌ای در بورس است. سرمایه‌گذاران در صورت خرید واحدهای این صندوق با متحمل شدن ریسک کم، بازدهی معقولی (نسبت به میزان ریسک) به دست می‌آورند.
پیشنهاد مطالعه: صندوق سرمایه گذاری چیست؟ انواع صندوق های سرمایه گذاری در بورس
صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس نوعی از صندوق سرمایه‌گذاری است که از دارایی‌های متنوعی تشکیل شده و همچون سهام قابلیت معامله شدن در بازار را دارد. افراد مبتدی می‌توانند با خرید و فروش واحدهای صندوق‌های ETF، به صورت غیر مستقیم در بازار بورس سرمایه‌گذاری کنند.
دارایی تحت مدیریت یا AUM میزان دارایی‌های تحت مدیریت یک صندوق سرمایه‌گذاری یا کارگزاری را نشان میدهد. از این آیتم می‌توان به عنوان میزان موفقیت یک شرکت سرمایه‌گذاری استفاده کرد.
ارزش خالص دارایی اصطلاحی است که بیشتر برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری استفاده می‌شود. اگر ارزش دارایی‌های یک صندوق را از بدهی‌های آن کسر کنید به ارزش خالص دارایی آن دست پیدا خواهید کرد.
آربیتراژ به معنای کسب سود بدون ریسک از تفاوت قیمت یک دارایی مالی در دو یا چند بازار متفاوت است. برای مثال با خرید یک کالا از بازار ارزان‌تر و فروش همان کالا در بازار گران‌تر، سود حاصل می‌شود. در بازار آتی ایران امکان استفاده از آربیتراژ وجود دارد.
بازار آتی بخشی از بورس کالای ایران است که در آن معاملات آتی (Future Contract) انجام می‌شود. طی قرارداد آتی، خریدار و فروشنده توافق می‌کنند تا یک کالای مشخص را در یک زمان معین در آینده و با یک قیمت مشخص معامله کنند.
قیمت پایانی در بورس، قیمتی است که میانگین وزنی قیمت معاملات سهام (در طول یک روز معاملاتی) را با توجه به عواملی مانند حجم مبنا، حجم معاملات سهم و قیمت پایانی روز قبل مشخص میکند.
دامنه نوسان قیمت در بورس، سقف و کف قیمت یک سهم را مشخص میکند. به عبارت دیگر، قیمت سهم فقط می‌تواند در محدوده دامنه مجاز نوسان قیمت تغییر کرده یا نوسان داشته باشد.
حجم مبنا در بورس به حداقل تعداد سهامی گفته می‌شود که باید در یک روز معاملاتی خرید و فروش شود تا قیمت پایانی سهم مطابق با دامنه نوسان مجاز سهم تغییر کند.
گره معاملاتی، شرایطی است که در آن نمادها در صف فروش یا صف خرید قفل می‌شوند. به همین جهت قیمت پایانی نماد در چند روز متوالی تغییر چندانی نمی‌کند.
صف خرید و صف فروش در بورس زمانی شکل می‌گیرد که تعادل میان عرضه و تقاضا از بین می‌رود.
نوسانگیری در بورس به کسب سود از تغییرات کوتاه مدت قیمت سهام گفته می‌شود. نوسانگیری در بورس به دانش و تجربه کافی نیازمند است.
یادگیری اصطلاحات و مفاهیم بورسی پرکاربرد در جهت آشنایی اولیه با بازار بورس مفید است اما برای کسب سود از بورس باید به شکل اصولی آموزش ببینید. دوره تابلوخوانی، نوسانگیری و سایر ترفندهای بورس به منظور کسب بیشترین بازدهی افراد از بازار بورس ایران طراحی شده است. پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی با سرفصل‌های آموزشی این دوره مهم که با استفاده از تجارب افراد حرفه‌ای در بورس طراحی شده است به صفحه لینک شده مراجعه کنید.
جهت آشنایی بهتر با بورس ایران، پیشنهاد می‌کنیم از مقالات زیر نیز استفاده کنید.
شاخص کل معیاری است که میزان بازدهی و سطح عمومی قیمت ها در بورس ایران را نشان میدهد. هر چه ارزش بازار یک شرکت بیشتر باشد تاثیر بیشتری بر شاخص کل می‌گذارد.
عرضه اولیه به معنای این است که سهام یک شرکت برای اولین بار بین عموم مردم عرضه می‌شود.
سود سهام دو نوع است. EPS که معادل سود خالص شرکت به ازای هر سهم است و DPS که معادل بخشی از EPS است. DPS یا سود نقدی بین سهامداران تقسیم می‌شود.
لینک کوتاه: https://amoozesh-boors.com/i/cpt
کد بازیابی به ایمیل و شماره موبایل ارسال شد
این کد حداکثر 5 دقیقه اعتبار دارد
نظرات :
M-soltani
1402-01-10مطلب کاملی بود اما راجب تعدیل سود چیزی پیدا نکردم بیشتر راجبش توضیح بدید
مدیر وبسایت
1402-02-05عرض سلام و احترام خدمت شما دوست عزیز، تعدیل سود سهام به این معنی می باشد که شرکتی با توجه به تغییر در آیتم های موجود در صورت مالی مانند فروش شرکت، بهای تمام شده محصول و درآمد حاصل از سرمایه گذاری، سود خود را افزایش یا کاهش میدهد.
بهاره
1402-01-21سلام ساعت باز و بسته شدن بورس کی هست؟
مدیر وبسایت
1402-02-10عرض سلام و احترام خدمت شما دوست عزیز، ساعت کاری تعیین شده برای بازار بورس ایران، از روز شنبه تا چهارشنبه هر هفته، از ساعت 9 الی 12:30می‌باشد.
شیدا
1402-01-27باسلام خیلی مختصر و مفید بود...برای کسب اطلاعات بیشتر راجب این اصطلاحات مقاله ای دارید؟
مدیر وبسایت
1402-02-14عرض سلام و احترام خدمت شما دوست عزیز، برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه بورس میتوانید از سایر مقالاتی که در سایت آموزش ساده بورس وجود دارد استفاده کنید. https://amoozesh-boors.com/fa/articles/cat/5
sadeghmobini
1402-03-18سلام ممنون میشم مفهوم تالار بورس رو توضیح بدید؟
مدیر وبسایت
1402-04-28سلام خدمت شما دوست عزیز منظور از تالار مجازی بورس همان سایت مدیریت فناوری بورس تهران است که تابلو تمامی شرکت‌های بورسی را به صورت آنلاین و از طریق اینترنت نشان سهامداران میدهد. تالار فیزیکی بورس نیز همان ساختمان اصلی سازمان بورس و اوراق بهادار است که در شهر تهران قرار دارد.
RimaRahimi
1402-05-17سلام صندوق سرمایه گذاری شاخصی و سوال دوم اینکه صندوق تضمین اصل سرمایه که روش جدیدی هست چیست ؟
مدیر وبسایت
1402-05-28سلام خدمت شما دوست عزیز، ممنونم از حسن توجهتون به این مقاله صندوق‌های سرمایه‌گذاری شاخصی چون پشتوانه ای شبیه به سهم‌های شاخص ساز دارند بنابراین حرکت آنها نیز بسیار شبیه به حرکت شاخص کل بورس می‌باشد. صندوق‌های تضمین اصل سرمایه نیز صندوق‌هایی هستند که همانطور که از نامشان پیداست در فرایند سرمایه‌گذاری اصل سرمایه را تضمین می‌کنند.
Mitra.moradi
1402-05-31درود. در رابطه با دامنه نوسان بیشتر توضیح بدید و معنی اون رو بیان کنید
مدیر وبسایت
1402-07-02سلام به شما دوست عزیز دامنه نوسان بیشتر یعنی یک سهام در یک روز معاملاتی در صورت تقاضای زیاد به جای ۵ % می‌تواند ۱۰ % رشد کند همچنین در صورت افت نیز به جای ۵ % عملا ۱۰ % کاهش قیمت را تجربه میکند. البته با توجه به آخرین اخباری که از مسئولین سازمان بورس داریم فعلاً افزایش دامنه نوسان در دستور کار این سازمان نیست.